संख्या शास्त्र परिभाषा कोश

नमुना माहिती

नमुनाफल वितरण

नमुनानिवड एकक [नमुनानिवड करण्यासाठी एखाद्या समुच्चयाचे ज्या एककांत विभाजन करतात किंवा विभाजन केले आहे असे समजतात त्यांपैकी एक. निवड करताना प्रत्येक एकक हा स्वतंत्र आणि अविभाज्य आहे असे धरतात. एककाच्या व्याख्येचा आधार नैसर्गिक असेल, जसे परिवार, माणसे, उत्पादित वस्तू, तिकिटे, इत्यादी किंवा स्वेच्छ असेल, जसे नकाशात जाळी निर्देशांकांनी निश्चित केलेले क्षेत्र. बहुटप्पी नमुनानिवडीत वेगवेगळ्या टप्प्यांतले एकक वेगवेगळे असतात. पहिल्या टप्प्यात ते 'मोठे' असतात आणि निवडीच्या प्रक्रियेत प्रत्येक टप्प्याबरोबर अधिकाधिक लहान होत जातात. नमुना एकक ही संज्ञा याच अर्थाने कधीकधी वापरतात.]

विकीर्णता गुणांक

n. प्राप्तांक (पु.)

द्वितीय कोटिका कार्यक्षमता

स्वयंवर्जी यादृच्छिक भ्रमण [एका घटकाचा जालकावरील यादृच्छिक भ्रमणमार्ग त्या मार्गाला कोणत्याही बिंदूत छेदत नसेल वा स्पर्श करत नसेल तर तो भ्रमणमार्ग भौतिक आकारमान असलेल्या दोन घटकांच्या अवकाशातील भ्रमणमार्गासारखा असतो कारण ते घटक एकाच वेळी अवकाशाचा एकच भाग व्यापू शकत नाहीत.]

अर्ध-स्थायी नियम

अनुक्रमी सहनशीलता क्षेत्र

समांतरित सेवामार्ग

लघु वितरण

सदृश क्षेत्रे

n. अनुकार (पु.)

one sided test

adj. (also skewed) असममित

स्मर-नॉव्ह- बर्नबॉम-टिंगी वितरण

n. उकल (स्त्री.)

लॅटिन चौरस जाति

स्पेन्सर (७/१५/२१) बिंदु सूत्र

(abbr. of sequential probability ratio test) असंगुटी (अनुक्रमी संभाव्यता गुणोत्तर कसोटी)

स्थायी प्रक्रम

प्रमाण-प्रसामान्य वितरण

स्थिर वितरण

संख्याशास्त्रदृष्टया समतुल्य ठोकळा

मृतजन्म (पु.)

यादृच्छिक विक्षोभ

स्थगन क्षण

निश्चित निर्धारणयोग्य

मथळे (पु.अ.व)

सुब्रह्मणीएम व्यापकीकृत सांसर्गिक वितरण

पर्याप्त उपक्षेत्र

n. शीर्षांक (पु.)

सममित स्थायी नियम

क्रमबद्ध नमुनाफल

नमुना प्रकल्प

नमुना दोष

नमुनाफल प्रचरण

विकीर्ण बिंदुलेख

प्राप्तांकक विसंबनीयता

द्वितीय कोटिका आंतरक्रिया

स्वसंयुग्मी लॅटिन चौरस

अर्ध प्रमाण लॅटिन चौरस

(abbr. SUMT) अनुक्रमी अनिर्बंधित कमालीकरण तंत्र (अअकतं)

एकसरी सेवामार्ग

अल्पावधि चढउतार

सादृश्य निर्देशांक

अनुकारी भाषा

एकबद्ध खंड संकल्पन [युडेन (१९५१) यांनी सुचवलेला अपूर्ण खंड संकल्पनांचा एक वर्ग. यात खंडांच्या प्रत्येक जोडीत एक उपचार समाईक असतो. उदा. - प्रत्येकी चार खंडकांच्या पाच खंडात दहा उपचारांचे संकल्पन खालीलप्रमाणे आहे : १ १ २ ३ ४ २ ५ ५ ६ ७ ३ ६ ८ ८ ९ ४ ७ ९ १० १० त्रिकोणी संकल्पनाचे हे एक विशिष्ट उदाहरण आहे.]

असममित सहसंबंध

नितळ स्थूल संचार

उद्‌गम गाठबिंदु

विशिष्ट जननप्रमाण

व्यतीत प्रतीक्षा अवधि

नकली संवर्ग

स्थायी स्थिति

(also unit Normal variate) प्रमाणीकृत प्रसामान्य चल

स्थिर वाढी

n. १ संख्याशास्त्र (न.) २ आकडेवारी (स्त्री.) (as in : area statistics क्षेत्र आकडेवारी)

v.t. चेतवणे

प्रसंभाव्य निरवलंबन

सरळ रेषा

काटेकोरपणे प्रभावित

n. स्टूडंटीकरण (न.)

n. उपनित्यक्रम (पु.)

सुखात्मे d-नमुनाफल

पूरक माहिती

adj. सममित

पद्धतशीर वापर

नमुना फल

गुणानुसारी नमुनानिवड

परत ठेवून नमुनानिवड

प्रकीर्ण वक्र

n. प्राप्तांकन (न.)

द्विघाती स्थिर (प्रक्रम)

स्व-सहसंबंध गुणांक cf. reliability coefficient

अर्ध-स्थिर प्रक्रम

adj. यथाक्रम

(abbr. SIRO) यादृच्छिक सेवाक्रम (यासेक्रम)

n. कमतरता (स्त्री.), उणीव (स्त्री.), कमताई (स्त्री.)

साधा अपसामान्य वक्र

अनुकार प्रतिमान

adj. संविशेष

असममित वितरण

नितळ वक्र

अवगम उगम

विशिष्ट मृत्युप्रमाण

गोलीय वितरण

नकली सहसंबंध

स्टेसी वितरण

मानक समष्टि

१ स्थिर लोकसंख्या २ स्थिर समष्टि

महत्तम चढण

adj. चेतक

यादृच्छिक संकलनीयता

स्तर आलेख

काटेकोरपणे सरस

स्टूडंटीकृत महत्तम केवल विचल

n. १ उपनमुना (पु.) २ द्विटप्पी नमुना (पु.)

सुखात्मे कसोटी

पूरक संतुलन

सममित वितरण

नियमबद्ध विचरण

नमुना पथ

नमुनानिवड अंश

परत न ठेवता नमुनानिवड

n. प्रकीर्णता (स्त्री.) [हा शब्द अपस्करण (dispersion) या अर्थानेही वापरतात.]

प्राप्तांकन कसोटी

secondary unit

स्वयंस्थायी समुच्चय

सूक्ष्मभेदग्राहिता विश्लेषण (उद्दिष्ट फल)

यथाक्रम समूह [नेहमीप्रमाणे समूहाची प्रत्यक्ष मर्यादा किंवा समूहातील एककांची यादी न देता आराखड्यातील एककांना अगोदरच दिलेल्या क्रमांकांवर आधारित असलेल्या नियमानुसार हा समूह बनवतात.] (पहा : entry plot)

सेवा काल वितरण

ऱ्हस्वतम विश्वास अंतराळे

साधी परिकल्पना

n. अनुकारी (पु.)

संविशेषकारी वितरण

असममित शैथिल्य

नितळ समाश्रयण विश्लेषण

विचरणाचा उगम

विशिष्ट घटक

गोलीय मध्य दिशा

नकली निवड

n. (as, in sampling) टप्पा (पु.)

प्रमाणीकृत प्राप्तांक

स्थिर प्रक्रम

महत्तम उतरण

n. चेतन (न.)

यादृच्छिक संकलक

डावपेची नियोजन

नित्य आवर्तनी नैसर्गिक प्रक्रम

स्टूडंटीकृत कक्षा

n. उपनमुनानिवड (स्त्री.)

वर्गबेरीज (स्त्री.)

n. आधार (पु.)

सममित बहुघटकी संकल्पन

नमुना परिबल

[निवडलेल्या नमुन्यातील एककांच्या संख्येचे समष्टीतील एकूण एककांच्या संख्येशी असलेले गुणोत्तर.]

सॅम्युअलसन-हिक्स यांचे गुणक प्रवेगक प्रतिमान

शॉक द्वि-नमुना कसोट्या

चाळणी संकल्पन

दुय्यम बंधन

स्वयंसेवा प्रतिमान

प्रतिक्रियात्मक आधारसामग्री

अनुक्रम सहसंबंध

n. संच (पु.) cf. lot

ऱ्हस्वतम मार्ग समस्या

साधे जालक संकल्पन

एकसामयिक विश्वास अंतराळे

संविशेष सारणी

असममित समाश्रयण

नितळ कसोटी

अवकाश एकविध प्रक्रम [एखाद्या यादृच्छिक प्रक्रमात कोणत्याही दोन क्षणी मिळणाऱ्या दोन स्थितींमधील संक्रमणसंभाव्यता जर त्या दोन स्थिति मूल्यांमधील फरकावरच अवलंबून रहात असेल तर त्या प्रक्रमास 'अवकाश एकविध प्रक्रम' असे म्हणतात. हेच खालील सूत्राने सांगता येईल जर असेल तर त्या प्रक्रमात असते.]

(also specificity) विशिष्ट घटक प्रचरण

गोलीय प्रसामान्य वितरण

आसंग वर्ग

सोपान संकल्पन [ग्रेबिल आणि प्रुईट (१९५८) यांनी सुचवलेले संकल्पन. प्रत्येक खंडातली प्रायोगिक एककांची संख्या सारखी नसतानाही मूलभूत यदृच्छित खंड संकल्पन लागू करतात.]

n. प्रमाणीकरण (न.)

स्थिर संक्रमण संभाव्यता

स्टायनार तिहेरी पद्धती

n. चेतक (पु.), उद्दीपक (पु.)

प्रक्रमांचा यादृच्छिक संकलक

डावपेची खोगीर बिंदु

नित्य स्थिर प्रक्रम

स्टूडंट वितरण

n. प्रतिस्थापी (पु.)

n. समाकलन (न.)

आधिक्य चल

सममित कसोटी

नमुना पथ cf. sample function

नमुन्याद्वारे परीक्षण

संपृक्त प्रतिमान

n. प्रश्नसूची (स्त्री.)

चाळणी परीक्षण

दुय्यम प्रक्रम

स्वयंभारी आकल

पृथक्करणीय ब्राऊन संचार प्रक्रम

पश्चता सहसंबंध [कालक्रमिकेमधी (time series) किंवा अवकाशक्रमिकेमधील (space series) घटकांतील (members) सहसंबंध. कालक्रमिकेतील किंवा अवकाशक्रमिकेतील एकाच दिशेतील कालांतर किंवा अवकाशांतर समान असणे आवश्यक आहे. उदाहरणार्थ, जर U1, U2, U3,… हे क्रमिकेतील घटक असतील तर (U1, U4), (U2, U5), (U3, U6),..... या जोड्यांमधील सहसंबंधाला तिसऱ्या कोटिकेचा (order) 'अनुक्रम सहसंबंध' असे म्हणतात.

छाया परिव्यय

(shortest half) ऱ्हस्वा (ऱ्हस्वतम + अर्ध)

साधा यादृच्छिक नमुना

एकसामयिक भेदकारी अंतराळे

संविशेष मूल्य विघटन

skew

n. नितळण (न.) cf. graduation

अवकाशी वितरण

विशिष्ट दर

गोलीय प्रचरण

चौरस जाळी नमुना

सोपान वितरण [ज्या असंतत वितरणांचा संचयी वारंवारता वक्र हा सोपान वक्र (जिन्यासारखा वक्र) असतो, त्याला 'सोपान वितरण' म्हणतात.]

प्रमाणीकृत जनन प्रमाण

n. (also sample statistic) नमुनाफल (न.) [नमुना मूल्यांचे एखादे फल. उदा. मूल्यांचा मध्य, मूल्यांचे विचरण, मूल्यांचे परिबल, इ. हे फल बहुधा एखाद्या समष्टि प्राचलाचा आकलक म्हणून किंवा प्राचलाच्या कसोटीसाठी वापरण्यात येते.]

स्टाइन द्वि-नमुना कार्यपद्धति

स्टर्लिंग वितरण

यादृच्छिक बीजक

n. डावपेच (न.)

प्रबल संपूर्णता

स्टूडंट परिकल्पना

बदली F-गुणोत्तर

(abbr. of sequential unconstrained maximisation technique) अअकतं (अनुक्रमी अनिर्बंधित कमालीकरण तंत्र)

आकस्मितकता निर्देशांक

सममित असमान खंड मांडणी

नमुना नियोजन

नमुनानिवड परीक्षण योजना

n. संपृक्ति (स्त्री.)

कार्यसूची (स्त्री.)

[सामग्रीच्या किंवा उत्पाद एककांच्या गटाचे संपूर्ण परीक्षण आणि सर्व सदोष वस्तूंचे त्यजन, याला 'सकल परीक्षण' किंवा '१०० टक्के परीक्षण' अशी दुसरी नावे आहेत.] (शिवाय पहा : sampling inspection)

(also second stage unit) दुय्यम एकक

n. अर्ध-सरासरी (स्त्री.)

पृथक्करणीय प्रक्रम

यथाक्रम संकल्पन

accounting price

आकस्मिक कुरव [ही संज्ञा यादृच्छिक विक्षोभ श्रेणीकरिता वापरली जाते. संदेशन सिद्धांतात χ हा संकेत पाठवला अशता विक्षोभामुळे y हा संकेत ग्रहण केला जातो. y चे संभाव्यता वितरण χ वर अवलंबून असते. हे विक्षोभ यादृच्छिक कालावधीनंतर उद्‌भवत असतील तर त्यास 'आकस्मिक कुरव' असे म्हणतात.]

साधी यादृच्छिक नमुनानिवड [ह्या नमुनानिवडीत समष्टीतल्या प्रत्येक घटकाची निवडसंभाव्यता सारखीच असते.]

एकसामयिक समीकरणे

संविशेषभारी संकल्पन [या भारण संकल्पनाची सारणी X = (xij) अशी असते की S = X X ही सारणी संविशेष होते (राघवराव, १९६४).]

वगळणीमुक्त प्रक्रम

नितळणक्षमता (स्त्री.)

प्रतल बिंदु प्रक्रम

विनिर्देशी अभिनति

गोलीय प्रचरण फल

चौरस जालक

सोपान पद्धति

प्रमाणीकृत मृत्युप्रमाण

संख्याशास्त्रीय निर्णय फल

उतरण कार्यपद्धति

स्टर्लिंग समीपन

प्रसंभाव्य सारणी

n. स्तरण (न.)

प्रबल अभिसरण

स्टर्जेस नियम

प्रतिस्थापित प्रजनन प्रमाण

अधिसमष्टि (स्त्री.)

बदली बंधन cf. constraint, composite constraint

n. सममिति (स्त्री.) [वारंवारता वक्राच्या संदर्भातील संज्ञा. जर एखाद्या a या विवक्षित मूल्यापासून समदूर असलेल्या मूल्यांच्या वारंवारता समान असतील तर तो वक्र सममित असतो. वक्राच्या या गुणधर्मास 'सममिती' म्हणतात. गणितीय भाषेत म्हणायचे झाल्यास जर f (a-x) = f(a+x) हे सगळ्या χ साठी साध्य होत असेल तर f(.) हा वक्र a- सममित आहे असे म्हणतात. उदा. प्रमाणित प्रसामान्य घनता फल हे शून्यसममित आहे.]

नमुना बिंदु

नमुनानिवड अंतराळ

n. १ प्रमाण (न.) (as in : scale parameter प्रमाण प्राचल) २ मापनी (स्त्री.) (as in : interval scale अंतराळ मापनी)

n. क्रमयोजन

चल चाळणी

दीर्घकालिक कल

n. अर्ध निश्चितता (स्त्री.)

n. क्रमिका (स्त्री.)

परस्परव्यापी संकल्पन [कालातील परस्परव्यापी परिणामांचा दोन कारणांसाठी उपयोग करणारे हे प्रायोगिक संकल्पन (experimental design) आहे. ही दोन कारणे म्हणजे (१) परिमाणांचे आकल (estimates) काढणे, आणि (२) अधिक काळपर्यंत प्रयोग चालू ठेवण्याकरिता एक आधार मिळवणे ही होत.] (शिवाय पहा : evolutionary operation)

खंडाचा आकार

सीगल-टकी कसोटी

सोपा नमुना [ओढतीतील सर्व घटकांच्या निवडसंभाव्यता जेव्हा समान अतात आणि शेवटच्या ओढीपर्यंत स्थिर असतात तेव्हा अशा नमुन्याला 'सोपा नमुना' म्हणतात.]

multiequational model

लयन गाठबिंदु

स्किटोविच-डारम्वॉस प्रमेय

ratio delay method

अवकाशी क्रमबद्ध नमुना [क्युनालीने यालाच प्रतल नमुनानिवड (plane sampling) असे म्हटले आहे.]

मानपंक्तीय माध्य

गोलतः सममित वितरणे

वर्गमूळ रूपांतरण

n. pl. पण (पु.)

प्रमाणीकृत विचल

संख्याशास्त्रीय आकलन

सोपान फल

adj. १ यादृच्छिक (as in : stochastic variable यादृच्छिक चल) २ प्रसंभाव्य (as in : stochastic convergence प्रसंभाव्य अभिसरण)

यादृच्छिक प्रतिमान

निवडोत्तर स्तरण

प्रबल नियम

n. अवजेरबंदी (पु.)

बदली t-गुणोत्तर

n. अतिकार्यक्षमता (स्त्री.)

n. सर्वेक्षण (न.) cf. enquiry [एककांच्या समुच्चयाची तपासणी. बहुधा हे एकक म्हणजे व्यक्ती किंवा आर्थिक वा सामाजिक संस्था इ. असतात. काटेकोरपणे पाहता सर्वेक्षण म्हणजे विचाराधीन संपूर्ण समष्टीची तपशीलवार जाऊन केलेली तपासणी, पण बऱ्याच वेळा नमुना सर्वेक्षणालाही म्हणतात. ]

सहानुभूति' प्रभाव

नमुना अवकाश [χ1, χ2, ....,χn हा n यादृच्छिक चलमूल्यांचा नमुना n- मितीय (बहुश:युक्लीडीय) अवकाशातला बिंदू किंवा सदिश म्हणून दाखवता येतो. असे करताना ही चल-मूल्ये निर्देशक असतात. निरीक्षण केलेल्या नमुना मूल्यांच्या संचाशी संगत असा या अवकाशातला बिंदू म्हणजे नमुना बिंदू.]

नमुनाफल परिबल

(also parameter of scale) प्रमाण प्राचल

शेफे कसोटी [प्रचरण विश्लेषणात उद्‌भवणाऱ्या मध्य मूल्यांच्या एका किंवा अनेक तुलनांच्या लक्षणीयतेची कसोटी पहाण्यासाठी असलेली संरक्षी पद्धती. मध्य मूल्यांच्या एका जोडीसाठी ही कसोटी t कसोटीशी समरूप असते. म्हणजेच ही कसोटी t कसोटीचे विस्तारीकरण होय.]

S -वक्र (पु.)

(also piecewise regression) खंडशः समाश्रयण

अर्ध-चतुर्थक कक्षा

अनुक्रमण समस्या

यथाक्रमनमुनानिवड परीक्षण योजना

आकार प्राचल

n. ( σ field) सिग्मा क्षेत्र (न.)

साधी संरचना

एकसामयिक आकलन

ज्या वक्रीय रूप

न्यून चल

स्नेडेकॉर F-वितरण

स्पिअरमन आकलक

मानपंक्तीय घनता

स्पिट्‌त्सर नित्यसमीकरण

n. वर्गबेरीज (स्त्री.)

n. १ मानक (न.) २ प्रमाण (न.)

प्रमाणीकृत मर्त्यता गुणोत्तर

संख्याशास्त्रीय परिकल्पना

स्टिफन पुनःकारी कार्यपद्धति

यादृच्छिक समीपन

यादृच्छिक बहुटप्पी एकघाती प्रतिमान

adj. स्तरित

बृहत संख्या प्रबल नियम

उपघातांकी वक्र वितरण

n. प्रतिस्थापन (न.)

निष्क्रिय चल

नमुना संकल्पन

adj. समानार्थक

सॅक प्रमेय [सॅक (१९५८) यांच्या या प्रमेयात अत्यंत सर्वसाधारण शर्ती असताना असे म्हटले आहे की, जेव्हा an=c/n(c स्थिर) या अचलांबरोबर प्रसंभाव्य समीपन विषयक रॉबिन्स-मन्रो प्रक्रम वापरतात तेव्हा (χn-ϳ) चे वितरण अनंतवर्ती शून्य - मध्य - प्रसामान्य वितरण होते. या प्रमेयामुळे व्होरेट्स्की प्रमेयाच्या समवेत अधिक व्यापक शर्ती असताना रॉबिन्स - मन्रो प्रक्रम वापरण्यास तात्त्विक आधार मिळतो.]

नमुना संख्या [नमुन्यात समाविष्ट करावयाच्या नमुनानिवड एककांची संख्या. बहुटप्पी नमुना निवडीमध्ये नमुना संख्या म्हणजे शेवटच्या टप्प्यातील एकूण एककांची संख्या होय.]

लागोपाठ नमुनानिवड [नमुनानिवड एकदाच न करता लागोपाठच्या प्रसंगी करण्याचा प्रकार. नमुना सर्वेक्षणात यासाठी वेगवेगळ्या पद्धती वापरतात. उदाहरणार्थ : प्रत्येक प्रसंगी नवा नमुना निवडतात किंवा नमुन्याचे अंशतः पुनःस्थान करतात किंवा आरंभाच्या नमुन्यातून उपनमुना निवडतात.]

n. श्रेणीयन (न.)

सांकेतिक आकृति

व्यवच्छेदक फल वर्ग

n. निवड (स्त्री.)

n. (also half-invariant or called cumuiant) अर्ध अविकारी (पु.) [जी नमुनाफले आदिबिंदु-अधीन नसतात आणि प्रमाण-रूपांतरणात ज्यांना प्रमाण गुणकाने गुणावे लागते अशांसाठी हा शब्द वापरतात. उदा. नमुना-मध्य सापेक्ष परिबले व संचयके.]

अनक्रमी विश्लेषण

यथाक्रम विचरण

शापिरो -बिल्क कसोटी

अवग्रहाभ वक्र [हा वक्र दोन आडव्या अनंतोपगांमध्ये पसरलेला असतो. त्याने दर्शविलेले फल एकस्वनिकतेने वाढते आणि त्याचा नतिपरिवर्तन-बिंदू अंतोपगांच्या साधारण मध्यावर असतो, म्हणून तो थोडासा अवग्रहा (s) सारखा दिसतो. संख्याशास्त्रात हा वक्र इतर गोष्टींबरोबर एकबहुलकी वितरणांची वितरण-फले, पर्ल-रीड वृद्धि वक्रासारखे वृद्धि वक्र आणि जीवशास्त्रीय आमापनातला एक विशिष्ट मात्रा प्रतिसाद-संबंध यांच्या संदर्भात आढळतो.]

साधे कोष्टक

एकसामयिक सहनशीलता अंतराळे

ज्या वक्रीय फल

घसरण कसोटी

हिमगोल नमुनानिवड [गुडमन(१९६१) यांनी सुचवलेली नमुनानिवडीचा एक प्रकार. सांत समष्टीतून n व्यक्तींचा एक यादृच्छिक नमुना काढतात. त्यातल्या प्रत्येक व्यक्तीकडून नमुन्यात घेण्यासाठी आणखी k व्यक्तींची नावे मागितली जातात. हा पहिला टप्पा. अशा प्रकारे s टप्प्पयापर्यंत जातात. प्रारंभिक नमुना उकल आणि त्या नमुन्याचे आकारमान यांवरून आधारसामग्रीचे विश्लषण कसे करावे आणि त्यातून निघणारी अनुमाने कोणती हे ठरते.]

स्पिअरमन द्विघटक प्रमेय

मानपंक्तीय वितरण फल

n. समबंधन (न.)

प्रचरण स्थिरीकरण

प्रमाण ब्राऊन संचार प्रक्रम

प्रमाणकृत समाश्रयण गुणांक

संख्याशास्त्रीय अनुमान

सोपानी समाश्रयण

यादृच्छिक समीपन कार्यपद्धति

प्रसंभाव्य प्रायोजन

स्तरित समष्टि

प्रबल मार्कोव्ह काल

संकुलित उपगट

n. उपस्तर (पु.)

n. अधिजेरबंदी (पु.)

आयुर्मान फल

जुगार पद्धति

खोगीर बिंदु

नमुना अवकाश cf . Sample point [१ एखाद्या प्रयोगातून निघू शकणाऱ्या सर्व निष्पत्तींचा संच. २ एखाद्या प्रयोगाच्या सर्व निष्पत्तींशी संगत असलेल्या बिंदूंची संच. या बिंदूंनाच नमुना बिंदू असे म्हणतात.]

sampling ratio

काठिण्यानुसारी श्रेणीयन

सांकेतिक रूप

adj. मोसमी

निवड गुणोत्तर

अर्ध-लॅटिन चौरस

अनुक्रमी कायवर्ग कसोटी

यथाक्रम संतुलित क्रम संकल्पन

शेपर्ड दुरुस्त्या

फरकांची चिन्ह क्रमांक कसोटी

सरलाकृति प्रकेंद्र संकल्पन [शेफे (१९६३) यांनी सुचवलेले मिश्रणे वापरणारे प्रयोग संकल्पन. जर अंगभूत भाग m असले आणि सर्व मिश्रणे सम प्रमाणांची असली तर संकल्पनांत अंतभूत असलेली निरीक्षणे 1 पासून m पर्यंत अंगभूत भाग वापरून मिळणाऱ्या मिश्रणांच्या सर्व उपसंचांवरील असतात.]

एकसामयिक प्रचरण गुणोत्तर कसोटी

(abbr. of service in random order) यासेक्रम (यादृच्छिक सेवाक्रम)

चढ गुणोत्तर आमापन

सामाजिक वर्ग

एकघटक उपपत्ति

(also called power spectrum) मानपंक्तीय फल

(also split test method) अर्धन पद्धति cf. Spearman-Brown formula

स्थिरीकरण धोरण

प्रमाण विचलन

प्रमाणीकृत चल

संख्याशास्त्रीय समष्टि

(abbr. of successive truncation expected value of reciprocal) व्यस्तछेदन (व्यस्ताच्या अपेक्षित मूल्यश्रेणीचे क्रमशः छेदन)

यादृच्छिक मालिका

यादृच्छिक पुनर्निर्मिति प्रतिमान

स्तरित यादृच्छिक नमुनानिवड

सबल पुरावा

मध्य क्रमांकन उपगटीकरण

अनुक्रमी समीपन

अतिप्रसामान्य अपस्करण

पूर्वपदी संकल्पन

adj. क्रमबद्ध, नियमबद्ध, पद्धतशीर

सुरक्षा साठा

statistic

(also sampling rate) नमुना निवड गुणोत्तर

कसोटीतील प्रत्येक कलमाचे श्रेणीयन

सांकेतिक प्रतिरूपण

मासानुसारी मोसमी सरासरी

स्वेच्छ संभाव्यता (बदलत्या) निवड [नमुनानिवडीच्या या कार्यपद्धतीत निवडीपूर्वीच समष्टीतील एकके निवडण्याच्या संभाव्यता सहेतुक पण स्वेचछेने ठरविलेल्या असतात. नेहमीप्रमाणे नमुनाएकक एकामागून एक निवडले तर प्रत्येक निवडीच्या वेळचा संभाव्यता संच वेगळा असू शकतो.] (शिवाय पहा : selection with equal probability)

निमलागीय आलेखपत्र

अनुक्रमी आकलन

n. श्रेणी (स्त्री.)

शेरमन कसोटी नमुनाफल

चिन्ह कसोटी

सरलाकृति संकल्पन

एकघटक उपपत्ति cf. Spearman two factor theorem

षट्‌बिंदु आमापन (संकल्पन)

स्लुत्सकी प्रक्रम

समाज इष्टता चल

स्पिअरमन-ब्राऊन सूत्र

मानपंक्तीय भार फल [मानपंक्तीय घनतेच्या आकलनासाठी वापरलेले भार फल. हे फल कधीकधी मानपंक्तीय गवाक्ष म्हणून ओळखले जाते. या फलासाठी डॅनिएल (१९४६), यार्टलेट (१९४८), ब्लॅकमन व टकी (१९५९) आणि पार्झेन (१९६१), इत्यादींनी वेगवेगळे विनिर्देश सुचविले आहेत.]

घटक विभाजन संकुलन

स्थैर्य कसोटी

प्रमाण समीकरण

n. (standard nines) प्रनवक (न.) (प्रमाण नवके) (प्रमाणित प्रसामान्य नवक)

संख्याशास्त्रीय संभाव्यता

व्यस्तछेदन' वितरण

कसोट्यांची प्रसंभाव्य तुलना

प्रसंभाव्य संक्रमकता

स्तरित नमुना

सबल सुसंगत आकलक

adj. अवसंवादी

अनुक्रमी फरक नमुनाफल

अधि-प्वॉसाँ वितरण

सिल्वेस्टर नियम

नियमबद्ध संकल्पन

विक्री पूर्वानुमान

नमुना सर्वेक्षण, नमुना पाहणी [नमुनानिवड पद्धत वापरून केलेली पाहणी म्हणजे या पाहणीत संपूर्ण समष्टीची पाहणी न करता तिच्या एका भागाचीच पाहणी करतात.]

नमुनानिवड अंश

निर्णय श्रेणीयन

n. योजना (स्त्री.)

मोसमी प्रभाव

समान संभाव्यता निवड [सर्व एककांच्या निवड-संभाव्यता समान राहतील अशाप्रकारे एकक-संचातून केलेली एका एककाची निवड, हा याचा मूलभूत अर्थ आहे. पण जेव्हा नमुन्यात एकापेक्षा अधिक एकके असतात तेव्हा या संज्ञेच्या वापरात एकसमानता नसते.

अर्ध-मार्कोव्ह प्रक्रम

अनुक्रमी नमुनानिवड

श्रेणीबद्ध रांगा

शुहार्ट नियमन आलेख

चिन्हांकित क्रमांक कसोटी

सरलाकृति पद्धति

एकबार नमुनानिवड

n. आकारमान (न.)

सरकता मध्य प्रक्रम

समाज विमा

अर्धन पद्धति

मानपंक्तीय गवाक्ष

घटक विभाजन संकल्पन

स्थायी वितरण

प्रमाण दोष

आरंभ परिव्यय प्रतिमान

संख्याशास्त्रीय प्रत नियमन

n. ठोकळाचित्र (न.)

प्रसंभाव्य सांतत्य

random variable

स्तरित नमुनानिवड

निश्चित वितरण मुक्त

व्यक्तिनिष्ठ संभाव्यता

(abbr. STER) व्यस्ताच्या अपेक्षित मूल्यश्रेणीचे क्रमशः छेदन (व्यस्तछेदन)

अध्यारोपित प्रक्रम

n. प्रतीक (न.)

अयादृच्छिक दोष

नष्टशेष परिव्यय

नमुना एकक [ही संज्ञा पुष्कळ वेळा नमुनानिवड एककाशी समानार्थक असते. पण विशिष्ट नमुन्यातील एखाद्या घटकाचा निर्देश करण्याकरिता तिचा उपयोग करणे अधिक चांगले.]

नमुनाजन्य स्थैर्य

क्रमांकन श्रेणीयन

प्रच्छन्न आवर्तिता योजना

मोसमी विचरण [वर्षभरात मोसमी परिणामामुळे कालक्रमिकेत होणाऱ्या हालचाली. उदाहरणार्थ, पर्जन्यमानातील मोसमी विचरण. नियतकालिक बाह्य कारणांमुळे जेव्हा चढउतार होतात तेव्हादेखील ही संज्ञा वापरतात. उदाहरणार्थ, तापमानातील दैनिक विचरणांचे वर्णन 'मोसमी' असे करता येईल.]

आकारानुसारी संभाव्यता निवड [एककाच्या आकाराच्या प्रमाणात प्रत्येक एककाची निवडसंभाव्यता असते. परंतु परत ठेवून नमुनानिवड (sampling with replacement) असेल तरच एकामागून एक निवडलेल्या एककांची संभाव्यता ही आकाराच्या प्रमाणात राहील याची खात्री देता येईल; अन्यथा नाही.]

n. अर्ध-जेरबंदी (पु.)

अनुक्रमी योजना

अनुवर्ती रांगा [या पद्धतीत रांग पद्धतीचा भाग असणाऱ्या 1, 2, .........k, या सुविधा प्रत्येक आगमन एककाला एकामागून एक या क्रमाने मिळतात. 'अनुवर्ती रांगा' या संज्ञेने थोडीशी वेगळी संकल्पना व्यक्त होते]

सरक रूपांतरण

n. लक्षणीयता (स्त्री.)

सरलाकृति कोष्टक

दुबार नमुनानिवड [नमुनानिवड परीक्षणाच्या या प्रकारात संबंधित माल एखाद्या विनिर्देशाशी जुळतो या परिकल्पनेचा स्वीकार किंवा त्यजन करण्याचा निर्णय एकाच नमुन्याच्या परीक्षणानंतर घेतात.]

कसोटीमान (न.)

स्लुत्स्की प्रमेय

सामाजिक दर्जा

स्पिअरमन-कार्बर पद्धति

n. मानपंक्ति (स्त्री.)

अर्धन अनुसूची

स्थायी नियम

प्रमाण आकल-दोष

n. (as, in stochastic process) स्थिति (स्त्री.)

संख्याशास्त्रीय सहनशीलता अंतराळ

n. s-कसोटी (स्त्री.) [निरीक्षणातून उपलब्ध होणारे प्रमाण विचलन लक्षणीय आहे किंवा नाही हे पाहण्यासाठी हेल्मर्ट वितरण वापरणारी कसोटी या सकोटीला 's-कसोटी' असे म्हणतात. ही कसोटी कायवर्ग कसोटीशी समतुल्य असल्यामुळे या वेगळ्या नावाची आवश्यकता वाटत नाही.]

प्रसंभाव्य अभिसरण [संभाव्यता सिद्धांतातील अभिसरणाच्या अनेक संकल्पनांपैकी एक. यादृच्छिक चलांच्या {χn} या क्रमिकेत जर (प्रत्येक Ν>ο साठी) असेल तर ती क्रमिका यादृच्छिक चल X कडे प्रसंभाव्यतः अभिसरते असे म्हणतात. यालाच प्रसंभाव्यता अभिसरण (convergence in probability) आणि मान अभिसरण (convergence in measure) असे म्हणतात.]

प्रसंभाव्यतः संतत प्रक्रम

n. स्तर (पु.)

संरचनात्मक समीकरण

अवसामान्य अपस्करण

n. पर्याप्तता (स्त्री.)

अध्यारोपित यादृच्छिक चढउतार

सममित चक्रीय वितरण

क्रमबद्ध नमुना