साहित्य समीक्षा परिभाषा कोश

n. १ आत्मा (पु.) २ आत्मतत्त्व (न.)

रंगसूचना (स्त्री. अ. व.)

साचेबंद प्रतिक्रिया

n. विषय (पु.)

adj. उथळ, वरवरचा

n. प्रतीक (न.)

n. वाक्यरचना (स्त्री.), शब्दविन्यास (पु.)

लघुतम कथा (see story)

n. (also skepticism) संशयवाद (पु.)

n. आत्माभिव्यक्ती (स्त्री.), आत्माविष्कार (पु.)

n. वाक्य (न.)

n. समासटीप (स्त्री.)

n. विनोदी नाटुकले (न.)

नादप्रतीक (न.)

(also acting edition) रंगावृत्ती (स्त्री.)

साचेबंद प्रतिसाद

आत्मनिष्ठ समीक्षा, व्यक्तिनिष्ठ समीक्षा (see criticism)

adj. अतिमानुषी

n. प्रतीकवाद (पु.)

n. समन्वयपक्ष (पु.) cf. anti-thesis

अर्थपूर्ण रूप, अर्थपूर्ण घाट (see form)

n. पांडित्य (न.) (साहित्यविषयक)

परिसंवाद

n. (also aphorism) सूत्र (न.)

n. चिन्ह (न.)

n. १ अशिष्ट प्रयोग (पु.) २ वर्गविशिष्ट बोली (स्त्री.)

n. १ नाद (पु.) २ ध्वनी (पु.)

n. १ रंगमंच (पु.) २ रंगभूमी (स्त्री.)

साचेबंद प्रसंग

adj. व्यक्तिनिष्ठ, आत्मनिष्ठ

adj. अलौकिक, अद्भूत्

n. प्रतीकवादी (पु.)

adj. संश्लेषणात्मक

व्यष्टिविशिष्ट विधान (see statement)

adj. पंडिती

कृतिसत्र, कार्यसत्र

n. स्थिरभाव (पु.) (as in : distorted sentiment विरूपित स्थिरभाव)

n. १ अर्थ (पु.) २ अर्थपूर्णता (स्त्री.)

n. विदूषकी प्रहसन (न.)

स्त्रोतग्रंथ (पु.), आधारग्रंथ (पु.)

n. पवित्रा (पु.)

n. अतिसंयमवाद (पु.), समचित्ततावाद (पु.)

n. व्यक्तिनिष्ठता (स्त्री.), आत्मनिष्ठता (स्त्री.)

n. (also addendum) पुरवणी (स्त्री.)

n. प्रतीकीकरण (न.)

n. १ प्रणाली (स्त्री.) २ पद्धती (स्त्री.) ३ व्यवस्था (स्त्री.)

समाजशास्त्रीय कादंबरी (see novel)

n. संप्रदाय (पु.) cf. sect

n. चर्चासत्र

adj. भावविवश

adj. अर्थपूर्ण

n. घोषणा (स्त्री.), घोषवाक्य (न.)

n. १ मूलसाधन (न.) २ मूलस्त्रोत (पु.), उगम (पु.)

n. १ मानदंड (पु.), मानक (न.) २ स्तर (पु.), adj. प्रमाण

पोटकथा (स्त्री.), आडकथा (स्त्री.)

n. उदात्तीकरण (न.), उन्नयन (न.)

n. दमन (न.)

adj. समप्रमाण, सममित

n. १ टोमणा (पु.) २ मर्मभेदक (लेखन इ.) (see comic)

नादप्रतिमा (स्त्री.) (see image)

विज्ञानकथा (स्त्री.)

n. १ संवेदन (न.) २ संवेदना (स्त्री.)

n. भावविवशवृत्ती (स्त्री.)

n. छायाकृती (स्त्री.)

n. शिष्टमन्य (पु.)

n. स्मरणिका (स्त्री.)

n.श्लोक (पु.), कडवे (न.)

n. १ कथा (स्त्री.), गोष्ट (स्त्री.) २ लघुकथा (स्त्री.)

adj. उदात्त, भव्योदात्त, विराट

n. पराबोध (पु.) cf. conscious

n. समप्रमाणता (स्त्री.), सममिती (स्त्री.)

adj. तिरस्करयुक्त (लेखन इ.) (see comic)

अवकाशबद्ध रूप (see form)

n. टिपणवही (स्त्री.), टाचणवही (पु.)

विनोदबुद्धि (स्त्री.)

n. भावविवशता (स्त्री.)

n. उपमा (स्त्री.)

n. शिष्टमन्यता (स्त्री.)

अवकाशबद्ध रूप

n. विधान (न.)

संज्ञाप्रवाह (पु.)

adj. अवबोधैक–

उर्वरित- शक्ति सिद्धान्त (पु.)

n. सहानुभव (पु.), सहानुभूती (स्त्री.)

n. १ उपहास (पु.) २ उपहासिका (स्त्री.) (see comic)

हेरकथा (स्त्री.) (see story)

n. नाट्यसंहिता (स्त्री.) २ पटसंहिता (स्त्री.) ३ संहिता (स्त्री.) ४ लिपी (स्त्री.)

१ संवेदनाजन्य बोधन २ संवेदनाजन्य बोधना

n. उत्तर भाग (पु.), अनुवर्ती भाग (पु.)

n. सरलता (स्त्री.), साधेपणा (पु.)

समाजवादी वास्तववाद

विशेषांक (पु.)

adj. स्थितिशील (opp. dynamic गतिशील)

n. (also accent) १ आघात (पु.) २ भार (पु.)

n. उदात्तता (स्त्री.), भव्योदात्तता (स्त्री.), विराटता (स्त्री.)

n. विस्मय (पु.)

n. परिसंवाद (पु.) cf. seminar

१ उपहासप्रधान सुखात्मिका २ उपहासप्रधान सुखांतिका (see comedy)

प्रमाण आवृत्ती (see edition)

n. (also secular) इहवादी (पु.)

n. धर्मग्रंथ (पु.)

n. अर्थ (पु.), आशय (पु.)

n. १ प्रसंगमालिका (स्त्री.) २ मालिका (स्त्री.) ३ क्रम (पु.)

n. सुलभीकरण (न.), सरलीकरण (न.)

१ समाजशास्त्रीय समीक्षा २ समाजसापेक्ष समीक्षा (see criticism)

n. उपजाती (स्त्री.)

साचेबंद व्यक्तिरेखा

n. संरचनावाद (पु.)

n. उपकथानक (न.), उपसंविधानक (न.)

n. अतिवास्तवतावाद (पु.)

n. (also synesthesia) १ संवेदनासंश्लेषण (न.), संवेदनासंकर (पु.) २ प्रतिमासंश्लेषण (न.) प्रतिमासंकर (पु.)

उपहासप्रधान कादंबरी (see novel)

डामडौली शैली (see style)

n. १ कुलगाथा (स्त्री.), सागा (पु.) २ वीरगाथा (स्त्री.)

n. १ परिनिरीक्षण (न.) २ चिकित्सा (स्त्री.)

n. (also sensitivity) १ संवेदनक्षमता (स्त्री.), संवेदनशीलता (स्त्री.) २ संवेदनप्रकृती (स्त्री.)

n. सेट (पु.) (नाटकाचा), रंगभूमीवरील देखावा (पु.)

n. १ मनःपूर्वकता (स्त्री.) २ आत्मनिष्ठा (स्त्री.) ३ प्रामाणिकपणा (पु.)

n. १ अपप्रयोग २ अनौचित्य (न.)

n. प्रेक्षक (पु.)

(also stock character) साचेबंद व्यक्तिरेखा, साचेबंद पात्र, साचेबंद भूमिका (see character)

n. संरचना (स्त्री.)

n. पोटविभाग (पु.) cf. chapter

n. अतिवास्तवतादी (पु.)

n. समधातता (स्त्री.)

द्वितीय श्रेणीची कल्पनाशक्ती (see imagination)

संकेतजनक व्याख्या (see definition)

n. समाधान (न.) cf. delight

ऋतुचक्रनिष्ठ आदिमकथा, ऋतुचक्रनिष्ठ पुराणकथा

adj. संवेद्य

n. १ (the time and place in which the action of a story or play occurs) पार्श्वभूमी (स्त्री.) २ (in theatre) नेपथ्य (न.), दृश्यविन्यास (पु.)

एकेरी कथानक, एकेरी संविधानक

n. स्वगत (न.) cf. aside.

n. भाषण (न.)

adj. साचेबंद

n. शैली (स्त्री.)

adj. अल्पाक्षरी

n. उत्कंठा (स्त्री.)

n. एककालिकता (स्त्री.)

१ भावविवश सुखात्मिका २ भावविवश सुखांतिका (see comedy)

संरचना-विश्लेषण (न.) (see analysis)

n. (also scansion) गणमात्रालेखन (न.)

संप्रदाय

adj. १ संवेदनशील, संवेदनक्षम २ हळवा

(also Shakespearian sonnet) शेक्सपीरिअन सुनीत

n. प्रसंग (पु.)

n. (also catastrophe) १ निर्वहण (न.) २ दारुण अंत (पु.) (शोकत्मिका) cf. climax

n. १ सत्त्व (न.) २ वृत्ती (स्त्री.)

n. स्थिरचित्र (न.)

n. शैली विज्ञान (न.), शैली विचार (पु.)

n. व्यंगार्थ (पु.), व्यंजना (स्त्री.)

n. (also flash-back) पूर्वघटितचित्रण (न.)

v. t. एककालिक करणे

भावविवश कादंबरी (see novel)

प्रतीकात्मक कृती (see action)

n. पटकथा (स्त्री.)

परंपरा

n. (also sensibility)१ संवेदनशीलता (स्त्री.), संवेदनक्षमता (स्त्री.) २ संवेदनप्रकृती (स्त्री.)

n. (also chantey or shanty) नाविकगीत (न.)

n. (also sceptic) संशयवादी (पु.)

n. गीत (न.), गाणे (न.)

n. उत्स्फूर्तता (स्त्री.)

n. स्थिरचित्रण (न.)

n. संकेतनिष्ठ शैलीकरण (न.)

n. व्यंजकता (स्त्री.), सूचकता (स्त्री.)

अक्षरगणवृत्त (न.)

n. मध्यस्वरलोप (पु.)

चालू कादंबरी (see novel)

प्रतीकात्मक कला (see art)

n. पटकथालेखक (पु.)

n. पंथ (पु.)

१ ऐंद्रिय बोधना २ ऐंद्रिय बोधन

चित्रबंधकाव्य (न.)

adj. (also sceptical) संशयी

सुनीतमालिका (स्त्री.)

adj. उत्स्फूर्त

n. उद्दीपन (न.), चेतन (न.) v.t. उद्‌दीपन करणे

n. अवबोध cf. conscious

n. (also synopsis) १ सार (न.), सारांश (पु.) cf. abridgment २ प्रबंधसार (न.)

n. १ (prosody) अक्षर (न.) २ Phonetics अवयव (पु.)

n. (also synaesthesia) १ संवेदनासंश्लेषण (न.), संवेदनासंकर (पु.) २ प्रतिमासंश्लेषण (न.), प्रतिमासंकर (पु.)

छायानाटक (न.) (see play)

प्रतीकात्मक साहित्य, प्रतीकात्मक वाङ्‌मय (see literature)

n. १ दृश्य (न.) २ प्रवेश (पु.) (नाटकातला)

n. विभाग (पु.) cf. chapter

adj. ऐंद्रिय

संक्षिप्त शीर्षक

n. (also scepticism) संशयवाद (पु.)

n. सुनीत (न.)

n. हास्यकारक वर्णविपर्यय (पु.)

n. उद्दीपक (पु.), चेतक (पु.)

१ विषय २ आशयसूत्र

n. अतिबोध (पु.) cf. conscious

n. (also zeugma) सहोक्ती (स्त्री.)

n. समानार्थी शब्द (पु.)

(also nouvelle, novelette) कादंबरिका (स्त्री.), लघुकादंबरी (स्त्री.) (see novel)

प्रतिकात्मक कादंबरी (see novel)

n. (also skeptic) संशयवादी (पु.)

n. (also saecular) इहवादी (पु.)

adj. १ वैषयिक २ इंद्रियनिष्ठ

n. खेळ (पु.) प्रयोग (पु.)

n. १ शब्दचित्र (न.) २ रेखाटन (न) cf. design

adj. १ विदग्ध, सुसंस्कारित २ शिष्ट

adj. १ बनावट, नकली २ प्रक्षिप्त

(also stereotype character) साचेबंद व्यक्तिरेखा, साचेबंद पात्र, साचेबंद भूमिका (see character)

१ विषय २ प्रकरण

n. अत्यहम् (न.)

n. संवाक्य (न.)

n. (also summary) १ सार (न.), सारांश (पु.) cf. abridgment २ प्रबंधसार (न.)

लघुकथा (स्त्री.) (see story)

संश्लिष्ट प्रतिमा (see image)

adj. (also skeptical) संशयी

n. आत्मव्याघात (पु.), आत्मविरोध (पु.)

adj. इंद्रियसंवेघ

n. १ दर्शनकौशल्य (न.) २ प्रदर्शनकौशल्य (न.)

n. कौशल्य (न.)

n. १ विदग्धता (स्त्री.), सुसंस्कारितता (स्त्री.) २ सुसंस्करण (न.)