साहित्य समीक्षा परिभाषा कोश

n. १ अशुद्ध लेखन (न.) २ असुंदर लेखन (न.)

n. १ व्यंगचित्र (न.) २ हास्यचित्र (न.)

(also caesura) यती (पु.)

n. किआरोस्क्युरो (पु.) (मुख्यत्वेकरून वास्तु आदी कलाक्षेत्रातील शैलीदर्शक संज्ञा) cf. arabesque

n. अभिजाततावादी (पु.)

n. सुसंगती (स्त्री.), संबद्धता (स्त्री.)

(also comedy of wit) १ आचारविडंबक सुखात्मिका २ आचारविडंबक सुखांतिका

n. ग्रंथसार (न.), ग्रंथसंक्षेप (पु.) cf. abridgment

n. संक्षेपण (न.)

n. १ सारदर्शन (न.) २ परिदर्शन (न.)

n. वादप्रिय (पु.)

n. द्विपदी (स्त्री.)

समीक्षेतील केवलवाद

रूपवादी समीक्षा, आकृतिवादी समीक्षा

परिणामवादी समीक्षा

संचयीकथा (स्त्री.), परिवर्धिनी कथा

सबोध कला (see art)

n. १ सदोष शब्दयोजना (स्त्री.) २ उच्चारदोष (पु.)

n. पात्रयोजना (स्त्री.)

मालाकथा (स्त्री.)

adj.(also chimeric) अतिकल्पित

n. वर्गीकरण (न.)

n. १ सहलेखन (न.) २ सहकार्य (न.)

१ प्रसंगनिष्ठ सुखात्मिका २ प्रसंगनिष्ठ सुखांतिका

v. t. कार्यक्रमाचे संचलन करणे n. कार्यक्रम-संचालक (पु.)

n. आत्मनिवेदन (न.)

n. कल्प (पु.)

n. (also puzzle; riddle) कूट (न.), कोडे (न), उखाणा (पु.)

(also poet laureate) राजकवी (पु.)

चिकित्सक मूल्यमापन

फ्राइडवादी समीक्षा

मनोविश्लेषणात्मक समीक्षा

पूर्वनाटिका (स्त्री.), जोडनाटुकले (न.)

१ आशयविश्लेषण (न.) २ विषयविश्लेषण (न.) (see analysis)

n. कठोरोक्ती (स्त्री.) (opp. Euphemism) सौम्योक्ती

n. (also anticlimax) अकल्पित अवकर्ष (पु.) cf. climax (शोकात्मिका)

n. स्तोत्र (न.)

समूहगीत (न.), वृंदगीत (न.)

n. पिष्टोक्ती (स्त्री.)

n. १ सहलेखक (पु.) २ सहकारी (पु.)

(also comedy of manners) १ आचारविडंबक सुखात्मिका २ आचारविडंबक सुखांतिका

व्यामिश्र संविधानक

n. १ संरूपण (न.) २ रूपविधान (न.)

n. बांधणी (स्त्री.)

n. संकेत (पु.)

(also etiquette book) शिष्टाचार-पुस्तिका (स्त्री.)

चिकित्सक वर्गीकरण

इतिहासनिष्ठ समीक्षा, ऐतिहासिक समीक्षा

सापेक्षतावादी समीक्षा

n. पडदा (पु.)

रूढ व्याख्या (see definition)

n. कर्णकटुत्व (न.)

n. अपप्रयोग (पु.)

n. (also chanty or shantey or shanty) नाविकगीत (न.)

n. नृत्यसंयोजन (न.)

अभिज्ञान

n. १ पाठसंकलन (न.) २ पाठतुलन (न.) ३ पाठशोधन (न.)

n. १ सुखात्मिका (स्त्री.) २ सुखांतिका (स्त्री.)

n. मनोगंड (पु.), गंड (पु.)

n. संघर्ष (पु.)

n. अप्रतिरूपतावाद (पु.)

संवादरूप लेखन

n. pl. दोलामुद्रिते (न. अ. व.)

चिकित्सक तुलना

प्रत्ययनिष्ठ समीक्षा, संस्कारनिष्ठ समीक्षा

१ परीक्षण २ समालोचन ३ आढावा

गाथाचक्र (न.)

सर्जनशील कल्पनाशक्ती, प्रतिभा (see imagination)

n. १ अत्यलंकरण (न.) २ अतिसरलीकरण (न.)

adj. न्यूनाक्षर (चरण)

परिच्छेद

n. १ वृंद (पु.) २ वृंदगान (न.)

अकल्पित अवकर्ष

n. १ पाठसंकलन (पु.) २ पाठशोधक (पु.)

(also relief)१ ताणपरिहार (पु.) २ उठाव (पु.)

n. गुंतागुंत (स्त्री.)

n. परंपरानिष्ठ (पु.)

अप्रतिरूप नेपथ्य

n. १ वादपटु (पु.) २ वादकर्ता (पु.)

n. कारागिरी (स्त्री.)

(also recension) १ संहिताशाखा (स्त्री.) २ संशोधित पाठ

अर्थनिरूपणात्मक समीक्षा

अलंकारशास्त्रनिष्ठ समीक्षा

n. चक्र (न.)

चिकित्सक आवृत्ती (see edition)

n. नादांदोलन (न.)

n. सूची (स्त्री.), तालिका (स्त्री.)

विभाग

n. (also annals) बखर (स्त्री.), तवारिख (स्त्री.)

१ निर्वहण २ दारुण अंत

१ समूहबोध (पु.) २ वांशिक बोध

adj. हास्यकारक (लेखन इत्यादी) n. (The Comic) हास्यतत्त्व (न.)

n. १ रचना (स्त्री.) २ निबंधन (न.)

n. १ कलाभिज्ञ (पु.) २ दर्दी (पु.)

n. १ चिंतन (न.) २ तटस्थ सौंदर्यचिंतन (न.)

adj. पटण्यासारखे, प्रत्ययकारक

n. कारागीर (पु.)

समीक्षेतील सापेक्षतावाद

१ मूल्याधिष्ठित समीक्षा २ निर्णयात्मक समीक्षा, निर्णायक समीक्षा

१ समाजशास्त्रीय समीक्षा २ समाजसापेक्ष समीक्षा

n. तुच्छतावाद (पु.), व्यर्थतावाद (पु.)

n. (also cesura) यती (पु.)

n. १ गर्भसंधी (पु.) २ शोकांतोन्मुख अवस्था (स्त्री.)

पोटविभाग

n. (also chronographia) वर्तमानीकरण (न.)

संघर्षसीमा

(also group mind) १ समूहमन (न.) २ वांशिक मन

n. pl. चित्रकथामाला (स्त्री.)

v. t. समाकलन करणे

१ वाच्यार्थ २ वस्तुवाचक अर्थ

१ चिंतनशील वृत्ती २ तटस्थ सौंदर्यचिंतनशील वृत्ती

n. प्रत (स्त्री.)

n. अक्षरलोप (पु.)

केवलमूल्यनिष्ठ समीक्षा

युंगवादी समीक्षा

आत्मनिष्ठ समीक्षा, व्यक्तिनिष्ठ समीक्षा

संपुटनाटक (न.) (see play)

n. सुलेखनकार (पु.)

n. (also solution) १ निर्वहण (न.) २ दारुण अंत (पु.) cf. climax (शोकांतिका)

n. प्रकरण (न.), अध्याय (पु.)

कालक्रमानुसारी विकास

उकल

वांशिक नेणीव, वांशिक अबोध मन

उत्स्फूर्त सुखात्मिका, समयस्फूर्त सुखात्मिका

n. समाकलन (न.)

n. लक्ष्यार्थ (पु.) २ गुणवाचक अर्थ (पु.)

चिंतनशक्ती (स्त्री.)

n. स्वामित्वाधिकार (पु.)

n. सर्जन (न.), निर्मिती (स्त्री.)

विश्लेषणात्मक समीक्षा

१ भाषा विज्ञाननिष्ठ समीक्षा २ भाषाविश्लेषणात्मक समीक्षा

सैद्धान्तिक समीक्षा

n. रूपविडंबन (न.) (see comic)

n. सुलेखन कला (स्त्री.)

n. टाळीचे वाक्य (न.)

विशेष भूमिका अभिनेता

चक्रावर्ती कथानक, चक्रावर्ती संविधानक

परावृत्ती

बोलभाषा (स्त्री.)

n. १ टीका (स्त्री.), भाष्य (न.) २ धावते वर्णन (न.), धावते समालोचन (न.)

n. (also chain verse) शृंखला-पद्य (न.), दामपदी (स्त्री.)

बोधपूर्व

n. समकालीनता (स्त्री.)

n. लेखनसंभार (पु.)

सर्जनशील कलावंत

१ उपयोजित समीक्षा २ उपपत्तिनिष्ठ समीक्षा

साहित्य–समीक्षा

n. १ साहित्य-विचार (पु.) २ समीक्षा (स्त्री.), समीक्षा-विचार (पु.), टीकाशास्त्र (न.) ३ टीका (स्त्री.), समीक्षण (न.)

खच्चीकरणगंड (पु.) (see complex)

n. लघु-व्यक्तिरेखा (स्त्री.)

n. १ खुणेचा शब्द (पु.) (मुद्रण) २ घोषशब्द (पु.)

विशेष भूमिका अभिनेत्री

n. (also periphrasis) शब्दघोळ (पु.)

n. उत्कर्षसीमा (स्त्री.) (शोकात्मिका)

n. बोलभाषाप्रयोग (पु.)

n. टीकाकार (पु.), भाष्यकार (पु.)

n. दूरान्वित कल्पना (स्त्री.)

अवबोध

adj. समकालीन cf. ancient

अपपाठ (पु.), भ्रष्ट पाठ

सर्जनशील समीक्षा (see criticism)

आदिमरूपनिष्ठ समीक्षा

मार्क्सवादी समीक्षा, साम्यवादी समीक्षा

n. समालोचना (स्त्री.), मीमांसा (स्त्री.) cf. criticism

(also concatenation) शृंखलापद्य (न.), दामपदी (स्त्री.) (see verse)

n. प्रमाणसूत्र (न.), तत्त्व (न.)

कोटिभेद (पु.)

n. १ पात्र (न.), भूमिका (स्त्री.) २ व्यक्तिरेखा (स्त्री.)

n. नागरता (स्त्री.), संस्कृती (स्त्री.) cf. culture

स्वयंपूर्ण द्विपदी

n.१ पुष्पिका (स्त्री.) २ बोधचिन्ह (न.) ३ समाप्तिलेख (पु.)

n. बांधिलकी (स्त्री.)

n. संकल्पना (स्त्री.)

अतिबोध

आशय-घटक (पु.)

भ्रष्ट संहिता

सर्जनशील लेखन

चरित्रात्मक समीक्षा

नीतिवादी समीक्षा

मध्य यमक

बालरंगभूमी (स्त्री.) (see theatre)

n. १ वर्गबोली (स्त्री.) २ दंभोक्ती (स्त्री.)

कोटिप्रमाद (पु.)

n. लक्षण (न.), वैशिष्ट्य (न.)

n. सुस्पष्टता (स्त्री.), प्रसाद (पु.)

n. विदूषक (पु.)

n.१ विनोदी नट (पु.) २ विनोदी लेखक (पु.)

n. निवेदनीयता (स्त्री.), निवेद्यता (स्त्री.)

n. संकल्पन (न.)

पराबोध

n. आशय (पु.)

(also irony of fate) दैवदुर्विपाक (पु.), नियतीचा उपरोध

श्रेयनामावली (स्त्री.)

तौलनिक समीक्षा

आदिमकथानिष्ठ समीक्षा

n. अन्योन्य संदर्भ (पु), पूरक संदर्भ (पु.)

बखर नाटक (न.) (see play)

n. सर्ग (पु.)

n. (also katharsis) कथार्सिस (पु.)

n. स्वभावचित्रण (न.), व्यक्तिचित्रण (न.), स्वभावरेखन (न.)

adj. अभिजात n. अभिजात कृती (स्त्री.)

n. बोध (पु.), बोधन (न.), ज्ञान (न.)

n. विनोदी नटी (स्त्री.)

n. १ निवेदन (न.) २ संवाद (पु.)

n. निष्कर्ष (पु.)

अबोध

n. pl. अनुक्रम (पु.), विषयानुक्रमणिका (स्त्री.), अनुक्रमणिका (स्त्री.) cf. acknowledgment

adj. सार्वदेशिक

n. श्रेयनिर्देश (पु.) cf. acknowledgment

सर्जनशील समीक्षा

प्रमाणकनिष्ठ समीक्षा

n. क्रौर्य (न.)

पठनार्थ नाटक (see drama)

n. शीर्षक (न.), मथळा (पु.)

n. कारण (न.)

n. स्वभावचित्र (न.), व्यक्तिचित्र (न.)

(also art epic or literary epic) विदग्ध महाकाव्य, अभिजात महाकाव्य (see epic)

ज्ञानात्मक अर्थ

१ स्वभावप्रधान सुखात्मिका २ स्वभावप्रधान सुखांतिका

निवेदनक्षमता (स्त्री.)

n. १ शब्दसंदर्भसूची (स्त्री.) २ पदकोश (पु.)

n. सबोध (न.)

n. संदर्भ (पु.)

वेषभूषाप्रधान नाटक

n. संघर्षसीमा (स्त्री.) (शोकात्मिका) cf. climax

समालोचना, मीमांसा

परीक्षण

n. धनवाद (पु.) (कलाक्षेत्रातील संज्ञा) क्युबिझम (पु.)

ज्ञानविधान (न.) (see judgement)

(also altar poem or pattern poem) चित्रकाव्य (न.)

n. अभ्यवेक्षक (पु.)

n. मोहकता (स्त्री.)

adj. अभिजात

n. ज्ञानात्मकतावाद (पु.)

१ विकारप्रधान सुखात्मिका २ विकारप्रधान सुखांतिका

तौलनिक समीक्षा (see criticism)

विशेष संपृक्त सामान्य, मूर्त सामान्य

n. जाणीव (स्त्री.)

n. अक्षरलोप (पु.)

n. वेषभूषा (स्त्री.)

n. कसोटी (स्त्री.), निकष (पु.)

मूल्यमापनात्मक समीक्षा

अभिप्राय

n. संवादसूचना (स्त्री.)

रंगप्रतिमा (स्त्री.) (see image)

लेखनकंडू (पु.)

n. उत्सवगीत (न.) (मुख्यतः नाताळात म्हटली जाणारी गाणी)

n. अभ्यवेक्षण (न.)

adj. मोहक cf. agreeable

n. अभिजाततावाद (पु.)

n. ज्ञानात्मकतावादी (पु.)

१ कारस्थानप्रधान सुखात्मिका २ कारस्थानप्रधान सुखांतिका

तौलनिक साहित्याभ्यास

adj. मूर्त

n. १ वर्णावृत्ती (स्त्री.) २ संवाद (पु.)

n. विरोध (पु.)

n. गट (पु.), कंपू (पु.)

n. समीक्षक (पु.), टीकाकार (पु.)

१ रूपनिष्ठ समीक्षा २ साहित्यप्रकारनिष्ठ समीक्षा

१ प्रयुक्त समीक्षा २ प्रात्यक्षिक समीक्षा

n. संस्कृती (स्त्री.) cf. civilization, नागरता, संस्कृती

संयुक्त प्रतिमा (see image)