भौतिकशास्त्र परिभाषा कोश

n. गारा (स्त्री.अ.व.) cf. ice v.t. & i. गारा पडणे, गारांचा वर्षाव होणे

Light अर्धतरंग पट्टिका

adj. टांगलेला, लटकणारा, लोंबता

v. t. १ हानी पोचवणे, हानी करणे २ इजा करणे n. हानि (स्त्री.), इजा (स्त्री.)

adj. कर्कश, उत्तीव्र

ऊष्मा इंजिन, ऊष्मा अभियंत्र

(also Kennelly-Heaviside layer) Radio (after Oliver Heaviside, Eng. physicist) हेवीसाइड स्तर

adj. सौरकेंद्री

v. t. Electronics, Radio (to combine, as a radio frequency, with a different frequency so that a beat is produced) संकरण करणे adj. संकरण–, हेटरोडाइन

उच्च विद्युत दाब

adj. उच्चतम, सर्वोच्च

उच्च रोध कुंडल

n. बिजागर (न.), बिजागरी (स्त्री.)

adj. पोकळ n. खळगा (पु.)

(also Hooke law) Mech. (after Robert Hooke, Eng. scientist– the law relating small deformations of elastic bodies to the applied stress) हुकचा नियम

n. (abbr. H. P.) Eng. (as, the engineering unit of power) अश्वशक्ति (स्त्री.)

(abbr. of henry) हेन्री

adj. जलविद्युत–

n. Meteor. (an instrument for measuring the amount of moisture in the atmosphere) आर्द्रतामापी (पु.)

पूर्वग्रहज चक्र

n. Meteor. गारा (स्त्री.)

Elec. Eng., Radio अर्धतरंग दिष्टकरण

adj.

adj. घातुक, हानिकारक

n. १ जोखीम (स्त्री.) २ धोका (पु.)

सोडलेली उष्णता, सोडलेला ऊष्मा

adj. १ जड २ वजनदार, अवजड

n. सूर्यचित्र (न.)

Radio संकरण संसूचक, हेटरोडाइन संसूचक

उच्च विद्युत व्होल्टता

n. अतिस्फोटक पदार्थ (पु.), अतिस्फोटक द्रव्य (न.) adj. अतिस्फोटक

अति वियोजन पंक्तिदर्शन

v. t. & i. सूचित करणे, सूचित होणे n. सूचनिका (स्त्री.)

पोकळ आवृति

n. (गिरणी वगैरेचा) भोंगा (पु.)

n. नाल (पु.) adj. नालाकृति–

n. १ संकर (पु.) २ संकरज (पु.) adj. संकरित

जलविद्युत शक्ति

adj. आर्द्रतामितीय

पूर्वग्रहज आलेख

n. केश (पु.), केस (पु.)

n. Astron., Meteor. (as, a bright ring or system of rings oft. seen surrounding the sun or moon) तेजोवलय (न.)

कठोर रेणु

adj. निरुपद्रवी

adj. १ जोखमी, जोखमीचा २ धोक्याचा

दहन ऊष्मा

(also called deuterium) (an isotope of hydrogen having a mass number greater than 1) जड हायड्रोजन

adj. सूर्यचित्रीय

Radio संकरण व्यतिकरण, हेटरोडाइन व्यतिकरण

उच्च विद्युत विभव

Radio उच्च वारंवारता रोध

adj. उच्च तापमानी (as in: high-temperature furnaces उच्च तापमानी भट्ट्या)

n. Geol. पश्चभूमि (स्त्री.)

(also hol–) (in comb.) (complete, entire, total) संपूर्ण–

n. मोठे नरसाळे (न.), हॉपर (न.)

नालाकृति चुंबक, Elec. Eng. नालाकृति चुंबक

n. संकरण (न.)

n. जलविद्युत (स्त्री.), पाणवीज (स्त्री.)

n. (as, a branch of physics that deals with the measurement of humidity esp. of the atmosphere) आर्द्रतामिति (स्त्री.)

केश आर्द्रतामापी

n. Chem. हॅलोजन (पु.)

पक्का डाख

n. Music संवादी (पु.), adj. (also harmonical) १ संवादी २ (of a component frequency of a harmonic motion) आवर्त–

n. विरळ धुके (न.)

विचरण ऊष्मा, विचरणाचा ऊष्मा

जड धातु

n. Astron., etc. (an instrument for determining the sun’s diameter and for measuring the angular distance between two celestial objects in close proximity) तारांतरमापी (पु.)

Radio संकरण तत्त्व, हेटरोडाइन तत्त्व

उच्च ऊर्जा प्रारण

adj. १ उच्च श्रेणीचा २ उच्च प्रतीचा

adj. Elec. Eng. (having a high voltage or relating to an apparatus to be used at high voltage– a syn. for high-voltage or high-potential) उच्च विभव–, उच्च व्होल्टतेचा

v. t. & i. १ ठोकणे २ प्रहार करणे ३ टोला मारणे ४ लागणे n. १ ठोका (पु.) २ प्रहार (पु.) ३ टोला (पु.)

n. पूर्णचित्र (न.), संपूर्ण आलेख (पु.)

n. १ Astron क्षितिज (न.) २ Geol संस्तर (पु.)

adj. उष्ण, गरम, तप्त

v. t. & i. संकर करणे, संकर होणे

n. Chem. हायड्रोजन (पु.)

n. Math. अपास्त (पु.)

n. हेअर स्प्रिंग (स्त्री.), केशतन्या (स्त्री.)

Chem. हॅलोजन कुल

पक्का डाख देणे (न.)

संवादी विश्लेषक

n. १ शीर्ष (न.), शिर (न.) २ अग्र (न.) ३ (of vectors) शिर (न.)

बाष्पनाचा ऊष्मा

जड खनिज

n. सूर्यदर्शी (पु.)

n. १ नैकविधता (स्त्री.), २ असमता (स्त्री.)

उच्च वारंवारता, Radio उच्च वारंवारता

n. Geol. गिरिभूमि (स्त्री.), पठार (न.)

n. भरती (स्त्री.)

n. Mech. (a path described by the extremity of a vector drawn from a fixed origin and representing a linear velocity of a moving point) वेगालेख (पु.)

(also hom–) (in comb.) १ (one and the same; similar) एकविध– २ सम– cf. mon–

adj. १ (as, parallel to horizon; measured or contained in a plane of horizon) क्षैतिज, क्षितिजसमांतर २ आडवा

उष्ण मज्जनी, n. उष्ण मज्जनी (स्त्री.)

v. t. & i. सजल करणे, सजल होणे n. Chem हायड्रेट (न.)

n. Chem. जल अपघटन (न.)

adj. अपास्तिक

n. अर्धा भाग (पु.), अर्ध (न.) adj. अर्ध, अर्धा adv. अर्ध

n. १ Eng. हातोडी (स्त्री.), हातोडा (पु.) २ (in comb.) –आघात (पु.) (as in: water-hammer जलाघात)

(also hard value) Thermionics (as, high-vacuum discharge tube) दुर्विसर्जनी नलिका, अतिनिर्वाती नलिका

Math. संवादी विश्लेषण

n. शीर्षक (न.)

वितळणाचा ऊष्मा

Nucl. Phys. जड कण

n. (pl. helices or helixes) (as, a curve traced on a cylindrical or conical surface in such a way that all elements of the surface are cut at a constant angle) हेलिक्स (न.) cf. spiral

adj. १ नैकविध २ असम

Music उच्च स्वर

adv. अत्यंत, अति–

adj. अतिनिर्वाती

n. Electronics (an apparatus for tracing the path of a charged particle in a magnetic field) होडोस्कोप (पु.), पथदर्शित (न.)

adj. एककेंद्री

आडवा काटछेद

n. उष्णतामान (न.)

adj. सजलित

n. (also magnetohydrodynamics) (as, an extension of the discipline of hydrodynamics to fluids that are electrically conducting, and study of the interaction of such compressible and incompressible fluids with magnetic fields) चुंबकीय द्रायुगतिकी (स्त्री.), चुंबकीय द्रायुगतिशास्त्र (न.)

adj. अतिसूक्ष्मीय, अतिसूक्ष्म

अर्धतरंग ॲन्टेना, अर्धतरंग आकाशग

adj. आघातित

(also hard tube) Thermionics अतिनिर्वाती नलिका, अतिनिर्वाती व्हाल्व

Math. संवादी माध्य

n. शिरोदीप (पु.)

ऊष्मा किरण (पु. अ. व.)

Chem. जड जल, जड पाणी

pfx. (in comb.) अर्ध–

नैकविध प्रारण

Music उच्च स्वरमान

शीघ्र ज्वालाग्राही

अतिनिर्वाती भंजी

v. t. वर उचलणे, उभारणे n. १ उच्चलन यंत्र (न.) २ (as, an act of hoisting) उच्चलन (न.)

एककेंद्री किरण (पु.अ.व.)

आडवा काटछेद

उष्ण तार अॅम्पिअरमापी, उष्ण तार अॅमीटर, Elec. Eng. उष्ण तार ॲम्पिअरमापी, उष्ण तार ॲमीटर

n. Chem., Geol. etc. सजलन (न.)

n. (a branch of mechanics that deals with equilibrium and motion of fluids and of solids immersed in them) द्रायुयांत्रिकी (स्त्री.)

अतिसूक्ष्म पंक्ति

n. Elec. Eng. अर्धवट (पु.) (अर्ध विद्युतघट)

adj. १ खुंटवणे २ अडथळा आणणे

दुष्फेन जल

(as, a vibratory motion that has one frequency or amplitude or a vibratory motion that is composed of two or more such simple vibratory motions) आवर्त गति

adj. & adv. संमुख, समोरासमोर

ग्रहण केलेली उष्णता, ग्रहण केलेला ऊष्मा

n. उंची (स्त्री.), उन्मिति (स्त्री.)

n. अर्धकलिल (न.)

adj. नैकविध स्थितिक

उच्च रोध, उच्च रोध

adj. (melting at a relatively high temperature) उच्च तापमानावर द्रवण होणारा, उच्च तापमानावर वितळणारा, उच्चतापद्रवणीय

Thermionics अतिनिर्वाती नलिका

n. उच्चलित्र (न.)

n. १ एकविधता (स्त्री.) २ समता (स्त्री.)

क्षितिजसमांतर अंतर

n. तास (पु.)

adj. (of or relating to water or other liquid in motion) द्रविक, द्रव–

n. (an instrument for measuring the density of liquids) तरकाटा (पु.)

अतिसूक्ष्म संरचना

n. (also half-life period) Chem. १ (the period of time in which the activity of a radioactive substance falls to half its original value) अर्धायुकाल (पु.) २ अर्ध आयुष्य (न.)

adj. १ खुंटवलेला २ अडथळा आणलेला

v. t. i. १ कठीण करणे, कठीण होणे २ दृढ करणे, दृढ होणे

आवर्त दोलन

संमुख संघात, समोरासमोर टक्कर, संमुख संघात, समोरासमोर टक्कर

ऊष्मा मूल्य

उंची, उच्चता

n. (as, the half of a sphere, obtained by cutting it by a plane passing through the centre) गोलार्ध (पु.), अर्धगोल (पु.)

(also hex–) (in comb.) (six) षट्–, षष्ठ– cf. mon–

उच्च वियोजन शक्ति

उच्च पारक निस्यंदक, Elec. Comm. उच्च पारक निस्यंदक

high-vacuum tube

n. उच्चलन (न.), वर उचलणे (न.)

adj. १ एकविध २ सम

क्षैतिज बल

v. i. घुटमळणे

द्रविक रोधक, द्रविक ब्रेक, Eng. द्रविक रोधक, द्रविक ब्रेक

n. Elec. जलश्रवणी (स्त्री.)

n. (also hyperopia) Med. (long-sightedness) दूरदृष्टिता (स्त्री.)

अर्धशक्ति रुंदीची प्रारण पालि

n. १ हस्त (पु.), हात (पु.) २ (in comb.) हात–, हस्त–

adj. १ कठिणीभूत २ दृढीभूत ३ कठोरीभूत

आवर्त कंपन

n. हेड फोन (पु.)

adj. तापित, तापवलेला, तप्त, उष्णता दिलेला

उन्नति, उन्नमन

n. (pl. henrys o henries) Elec. Eng. (after Joseph Henry, Am. physicist– as, a unit of self or mutual inductance –abbr. h or hy) हेन्री (न.) (अ.व.हेन्री)

n. Math. षट्कोन (पु.)

उच्च तापमान

adj. उच्च स्वरमान असलेला

द्रुतवेगी कण (पु.अ.व.)

v. t. & i. १ (to receive and retain; to have within; to contain; to have or retain within its limits as if in a container) धारण करणे, मावणे, –च्या आत मावणे २ धरणे, धरून ठेवणे ३ (to consider; to regard or to think) समजणे, मानणे n. पकड (स्त्री.)

(that which has particles all alike and having the same energy) एकविध प्रारण

क्षैतिज पातळी, क्षितिजसमांतर पातळी

n. कोलाहलित्र (न.)

द्रव अभियांत्रिकी, द्रव अभियांत्रिकी

adj. (of or relating to liquids at rest or to the pressures they exert or transmit) द्रवस्थितिक

n. Nucleonics हायपरॉन (पु.) cf. baryon

अर्धछाया पट्टिका

n. (as, defined in terms of the motion of a screw) हस्तता (स्त्री.)

n. दृढकारक (पु.), दृढकारी (पु.)

आवर्त तरंग

n. श्रवणशक्ति (स्त्री.)

n. ऊष्मिका (स्त्री.)

v. t. & i. उंचावणे, उंच होणे

(also hept–) (in comb.) (seven) सप्त– cf. mon–

adj. षट्कोनी, षट्कोनीय

(abbr. HT) Elec. (as, high voltage or high potential) उच्च विभव, उच्च व्होल्टता

adj. Elec. Eng. उच्च विभव–

adj. उच्च व्होल्टतेचा, उच्च व्होल्टता–

n. धारक (पु.)

adj. १ समजातीय २ समरचनात्मक

क्षैतिज गति

(abbr. of high tension) एच टी (HT-उच्च विभव, उच्च व्होल्टता)

(also called Bramah press or hydrostatic press) Eng. द्रविक दाबयंत्र

द्रवस्थितिक तुला, द्रवस्थितिक तुला

hypermetropia

adj. अर्धरजतित

n. १ (as, a part by which a thing is held) मूठ (स्त्री.), दांडा (पु.) २ (कप वगैरेचा) कान (पु.)

n. १ कठीण करणे (न.) २ दृढन करणे (न.), दृढन होणे (न.)

adv. संवादिकतया, संवादिक रीतीने, संवादिकतः

n. शेकोटी (स्त्री.), आगटी (स्त्री.)

ऊष्मिका व्होल्टता

(also called Heisenberg uncertainty principle) (after Werner K. Heisenberg, Ger. physicist) हाइझनबर्झ (अनिश्चितता) तत्त्व

n. Math. सप्तकोन (पु.), सप्तभुज (पु.)

षट्कोनीय प्रणाली

द्रुत वेग

द्रुत संगणित्र

adj. (of a phonograph record– having a groove of varying depth) उच्चनीच

n. १ छिद्र (न.), विवर (न.) २ Electronics (as, the absence of an electron in the lattice structure of a crystalline semiconductor, etc. A hole exists when an atom has less than its normal number of electrons) वंचिका (स्त्री.)

n. समजाति (स्त्री.)

क्षैतिज प्रतल, क्षितिजसमांतर प्रतल

n. (as, the nave of the wheel, etc.) हब (पु.)

Eng. पाणमेंढा (पु.)

द्रवस्थितिक मंच

adj. अतिसंवेदी

(abbr. of henry) हेन्री, (symbol for planck’s constant) प्लँकचा स्थिरांक (सं. h)

n. अर्धमूल्य (न.)

adj. हातबनावटीचा, हाताने केलेला

adj. १ कठिणतर, अधिक कठीण २ दृढतर, कठोरतर ३ अधिक कडक, अधिक टणक

adj. सुसंवादी

n. उष्णता (स्त्री.), ऊष्मा (पु.) v. t. & i. १ उष्णता देणे, तापवणे २ उष्ण होणे, गरम होणे

n. ऊष्मन (न.), तपन (न.), उष्णता देणे (न.) (as in: heating of solid घन पदार्थाला उष्णता देणे, घन पदार्थाचे ऊष्मन, घन पदार्थाचे तपन)

helio–

n. Thermionics (a seven-electrode valve containing a cathode, anode, and five grids) हेप्टोड (पु.) (सप्त अग्री निर्वात नलिका)

n. Thermionics (as, six-electrode electron tube) हेक्सोड (पु.) (षट् अग्री निर्वात नलिका)

Elec. Eng. उच्च व्होल्टता

उच्चवर्धक वस्तुभिंग, उच्चवर्धक वस्तुभिंग

vertical recording

Electronics (as, in a crystal lattice of a semiconductor, the conduction obtained by electrons filling holes in sequence) वंचिका वहन

n. १ समजातीयता (स्त्री.) २ समरचनात्मकता (स्त्री.)

Cathode Ray Tubes क्षैतिज प्रत्यागमन

n. वर्णछटा (स्त्री.)

n. (a branch of science that deals with practical applications of water and other liquid in motion) द्रवगतिशास्त्र (न.)

द्रवस्थितिक विरोधाभास

supersensitivity

(symbol for eta) ईटा (सं. H किंवा η)

अर्धमूल्य काल

adj. आटोपशीर

अतिभेदक किरण

n. हार्मोनियम (न.), बाजाची पेटी (स्त्री.)

घर्षण ऊष्मा

तपन काल

adj. (of, relating to, or having the form of a helix; cylindrically spiral) हेलिक्सरूप, हेलिक्सचा, हेलिक्स–

adv. (in an airtight manner) वाताभेद्य रीतीने

adj. १ लपवलेला, लपलेला २ प्रच्छन्न

adj. १ उच्चतर २ वरचा

अति यथार्थमापी उपकरण

adj. मागचा, पाठीमागचा

वंचिका धारा, Electronics वंचिका धारा

n. मधुजालक (न.)

१ क्षैतिज छेद २ आडवा छेद

adj. आर्द्र

adj. (of or relating to hydrodynamics) द्रायुगतिक

(also called Bramah press or hydraulic press) द्रवस्थितिक दाबयंत्र

n. (pl. hypotheses) गृहीत (न.), पक्ष (न.) (अ.व.पक्ष), परिकल्पना (स्त्री.) (अ.व.परिकल्पना)

(abb. of horsepower) एच.पी. (H. P.– अश्वशक्ति)

n. अर्धतरंग (पु.)

v.t. & i. टांगणे, लटकवणे, लटकणे

n. १ काठिण्य (न.), कठिणपणा (पु.), कठीणता (स्त्री.) २ दृढता (स्त्री.), कठोरता (स्त्री.) ३ (of water and water solutions) दुष्फेनता (स्त्री.) ४ (of radiation, x-rays, etc.) भेदकता (स्त्री.) ५ अभेद्यता (स्त्री.) ६ (commonly) तीक्ष्णता (स्त्री.), कडकपणा (पु.), टणकपणा (पु.)

n. १ सुसंवाद (पु.) २ स्वरमेळ (पु.)

(also thermal capacity) (as, the amount of heat necessary to raise the temperature of a system, entity, or substance by one degree of temperature) ऊष्मा धारकता

adj. उष्णतारोधक

n. pl. (sing. helix) हेलिक्स (न. अ. व.)

adj. १ हवाबंद २ वाताभेद्य

n. कातडे (न.) v. t. & i. लपवणे, लपणे

उच्चतर स्थिर बिंदु

adj. अति यथार्थ–

v. t. बाधा आणणे

Electronics वंचिका अंतःक्षेपण

n. (as, a covering usu. of cloth or leather, etc.) निमुळते आच्छादन (न.), हुड (न.)

n. Acous. शृंग (न.), शिंग (न.)

v. t. आर्द्र करणे

adv. द्रायुगतिक दृष्ट्या

द्रवस्थितिक दाब

adj. गृहीतात्मक

n. Crystal., Geol. (characteristic or common assemblage of forms at crystallisation leading to a usual appearance) स्वरूप (न.)

Radio अर्धतरंग ॲन्टेना, अर्धतरंग आकाशग

n. Eng. Elec. Eng. आलंबक (पु.)

(after Robert Hare, Am. chemist) हेअरचे उपकरण

v. t. उपयोगात आणणे, जुंपणे

उष्णता ऊर्जा, ऊष्मोर्जा (स्त्री.) (ऊष्मा ऊर्जा)

n. जडपणा (पु.)

(also heli–) (in comb.) सौर–

(also heter–) (in comb.) १ नैकविध– २ असन– cf. mon–

adj. १ (as, elevated or advanced in rank, quality or character) उच्च, वरचा २ (as, having a relatively great upward extension) उंच, उच्च ३ (as, speed) द्रुत ४ (as, intensive; of relatively great degree) अति–, अतिशय

उच्चतर गणितशास्त्र

adj. उच्च दाबाचा, उच्च दाब–

n. अडथळा (पु.)

Electronics (as, of electrodynamics, of liquids) वंचिका सिद्धांत

n. आकडा (पु.), गळ (पु.)

शृंग प्रारी

n. meteor. (of the air, etc.) आर्द्रता (स्त्री.)

n. (a branch of hydromechanics that deals with the motion of fluids and the forces acting on solid bodies immersed in fluids and in motion relative to them) द्रायुगतिकी (स्त्री.), द्रायुगतिशास्त्र (न.)

n. (a branch of physics that deals with the characteristics of liquids at rest and esp. with the pressure in a liquid or exerted by a liquid on an immersed body) द्रवस्थितिशास्त्र (न.)

n. (pl. hystereses) (in general the phenomenon exhibited by a system whose state depends on its previous history) पूर्वग्रहज (न.), हिस्टेरिसिस (न.)