भौतिकशास्त्र परिभाषा कोश

निर्वात पात्र

रिक्त नलिका विद्युन्मापी

n. १ Math. (as, the amount or magnitude of a quantity or property) मूल्य (न.) २ (as of vector, etc.) मूल्य (न.) ३ (as, relative worth; as, equivalent of or in) मान (न.) (as in : calorific value ऊष्मीयमान; thermal value औष्णीयमान) v.t. मूल्यांकन करणे

v.t. & i. १ लोप करणे, लूप्त होणे, लोपणे २ (to become zero; to assume the value zero) शून्य होणे

(also called vapour pressure) बाष्प ताण

n. १ (act pf varying; the process, state, or fact of being varied) चलन (न.) cf. aberration २ (as, change) परिवर्तन (न.) ct. change ३ Math., Stat. विचरण (न.) cf. aberration

n. पात्र (न.)

Elec., Elec. Eng., Radio सदिश विभव

वेग निस्यंदक

वेग प्रसार

n. (also called vernier scale) (after Pierre Vernier, Fr. Mathematician — of instruments) व्हर्निअर (पु.)

(also hill-and-dale recording)Acous. (a mechanical recording in which the groove modulation is in a direction perpendicular to the surface of the recording medium) उच्चनीच अभिलेखन

n. (as. a periodic motion of the particles of an elastic body or medium in alternately opposite directions from the position of equilibrium, etc.) कंपन (न.)

n. (as, a position from which something is observed) दृष्टिकोन (पु.), दृष्टीचा कोन (न.)

आभासी कार्य

adj. १ (as, visible) दृश्य, दृश्यमान २ (of, pertaining, to sight; used in sight) दृक्‌, दृष्टि—(as in : visual education दृक्‌ शिक्षण; visual acuity दृष्टितीक्ष्णता)

adj. उठावदार, ठळक

n. (as, a unit of electric measurement) व्होल्ट अॅम्पिअर (न.)

व्होल्टीय घट, व्होल्टीय घट

भ्रमी रेखा

n. (pl. vacua or vauums) १ (as, a space absolutely devoid of matter; as, an unfilled or empty space or extent) रिक्ति (स्त्री.), रिक्तता(स्त्री.), निर्वात जागा (स्त्री.) २ पोकळी (स्त्री.) adj. रिक्त, निर्वात

रिक्त नलिका व्होल्टतामापी

n. Elec. Eng. Radio, Thermionics, etc. झडप (स्त्री.), व्हाल्व (पु.) diode valve = diode डायोड, डायोड व्हाल्व exhaust valve बहिःसर्जी झडप, बहिःसर्जी व्हाल्व flap valve पाळ झडप, पाळ व्हाल्व Fleming valve फ्लेमिंग व्हाल्व float valve प्लव व्हाल्व inlet valve निवेशिका झडप, निवेशिका व्हाल्व pentode valve = pentode पेंटोड, पेंटोड व्हाल्व rectifying valve दिष्टकारी झडप, दिष्टकारी व्हाल्व safety- valve सुरक्षा झडप, सुरक्षा व्हाल्व screened-grid valve स्क्रीन्ड ग्रिड व्हाल्व, पट ग्रिड व्हाल्व thermionic valve तापआयनिक व्हाल्व

adj. १ लोपशील २ (approaching zero as limit) शून्यगामी

बाष्प संपीडन यंत्र

adj. १ परिवर्तनात्मक २ विचरणात्मक

n. १ घुमट (पु.) २ (as, of the sky) मंडल (न.) (as in : vault of the sky नाभोमंडल) ३ (a room for safekeeping of valuables, commonly built of steel) वज्रकक्ष (पु.), वज्रकप्पा (पु.)

(also called vector cross product) Math. सदिशांचा गुणाकार

Astron. (as, the distribution of velocities of the stars in a given region of space) वेग फल

वेग सदिश, वेग सदिश

व्हर्निअर कैवार

उभी बैठक

कंपन गॅल्व्हानोमीटर, Elec. & Mugn. कंपन गॅल्व्हानोमीटर

n. शिरका

viscous

दृश्य कोन

ठळक परिणाम

Elec. व्होल्टा परिणाम

Elec. Eng. व्होल्टीय चिति

भ्रमी गति

(a cylindrical container having a usu. glass liner made on the principle of Dewar vessel for keeping liquids either hot or cold for several hours) निर्वात बाटली, निर्वात पात्र

adj. अस्पष्ट, मोघम

व्हाल्व वेष्टनिका

Math. लोपशील श्रेणी

adj. बाष्पहीन

adj. १ बदल केलेला, बदल झालेला २ विविध

adj. कमानदार, महिरपदार, महिरपी

सदिश राशि

वेग आपरिवर्तन

n. (pl. venae contractae) Hyd. (of a jet of fluid discharged by an orifice— any of the contracted parts of minimum cross-section of a jet of fluid discharging from an orifice) धार संकोच स्थान (न.)

व्हर्निअर कैवार

adv. (so as to be vertical) उदग्र रीत्या, उदग्रतः

adj. कंपनिक, कंपन—

जंबु, जांभळा, n. जंबु रंग (पु.), जांभळा रंग (पु.) adj. जंबु, जांभळा

adj. (having both viscous and elastic properties) विष्यंदी प्रत्यास्थ

दृश्य द्युति

(abbr. of very low frequency) अ.नी.वा. (अति नीच वारंवारता)

Elec. (after Alessandro Volta, Ital. physicist) व्होल्टाची चिति

n. Elec. Eng. (also coulombmeter or coulometer) व्होल्टामीटर (पु.), कूलोममापी (पु.)

भ्रमी वलय

निर्वात रोधक, निर्वात ब्रेक, Eng. निर्वात रोधक, निर्वात ब्रेक

valence, n. (also valency) Chem. (as, the degree of combining power of an element or radical) संयुजा (स्त्री.) active valence क्रियाशील संयुजा anomalous valence असंगत संयुजा free valence मुक्त संयुजा maximum valence महत्तम संयुजा negative valence ऋण संयुजा normal valence सामान्य संयुजा null valence शून्य संयुजा positive valence धन संयुजा supplementary valence संपूरक संयुजा

व्हाल्व विशालक

१ लुप्तप्राय २ शून्यप्राय

बाष्प दाब तापमापी

n. १ प्रकार (पु.) २ विविधता (स्त्री.)

महिरपदार कक्ष

Math. सदिश वजाबाकी (सदिशांची वजाबाकी)

प्रकाश वेग

झडपी पडदा

(also called vernier) व्हर्निअर मापनी

विरुद्ध, संमुख

कंपनिक विश्लेषण

n. व्हायोलिन (न.)

n. विष्यंदी प्रत्यास्थता (स्त्री.)

दृष्टि टप्पा, दृष्टिचा पल्ला

गायन (न.)

n. Elec.

n. Elec. Eng. (as, an instrument calibrated in volts for measuring potential differences directly) व्होल्टतामापी (पु.) electrostatic voltmeter विद्युतस्थितिक व्होल्टतामापी peak to peak voltmeter शिखर ते शिखर व्होल्टतामापी rectifier voltmeter दिष्टकारी व्होल्टतामापी vacuum – tube voltmeter रिक्त नलिका व्होल्टतामापी

n. pl. (sing. vortex) भ्रमी (पु .अ.व.)

निर्वात भंजी

संयुजा पट्ट

Thermionics व्हाल्व नामपद्धति

adj. बाष्पनशील

adj. बाष्परोधी

n. Radio चलयुग्मक (पु.)

n. १ (as, a quantity that requires for its complete specification a magnitude and direction—opposed to scalar) सदिश (पु.) २ (as. vector quantity) सदिश राशि (स्त्री.)

सदिश बेरीज

स्थानांतरण वेग

n.(outlet) निर्गममार्ग (पु.), मार्ग (पु.), (पाणी, वायू वगैरेसाठी) वाट (स्त्री.)

n. (pl. usu. vertices) शिर (न.), शीर्ष (न.), शिरोबिंदु (पु.) cf. apex अग्र, शिखाग्र

(abbr. vhf or VHF) अति उच्च वारंवारता (अ.उ.वा.)

कंपन ऊर्जा, कंपन ऊर्जा

adj. १ Optics, etc. (that is such for practical purposes though not in name or according to definition) आभासी २ Math. कल्पित

n. (an instrument for measuring viscosity) विष्यंदितामापी (पु.)

दृश्य श्राव्य टप्पा, दृक श्राव्य परास

n. १ स्वर (पु.) २ आवाज (पु.)

व्होल्टता प्रवर्धी, Radio व्होल्टता प्रवर्धी

n. १ (the term usu. refers to anything that can be measured in cubic measurements or is thought of in terms of cubic size) आकारमान (न.), आयतन (न.) cf. magnitude २ Math. घनफळ (न.) ३ Acous., Radio (as, a degree of loudness or the magnitude of an audio – frequency wave) ध्वनिमान (न.) atomic volume अणु आकारमान critical volume क्रांतिक आकारमान reference volume संदर्भ आकारमान, संदर्भ आयतन specific volume विशिष्ट आकारमान standard volume मानक आकारमान, मानक आयतन

n. भ्रवणावस्था (स्त्री.)

adj. V – आकृति-, V - आकार-

Chem. निर्वात ऊर्ध्वपातन

संयुजा बंध

Elec. Eng. झडप दिष्टकारी

n. Chem. (an instrument for measuring the volume or the pressure of the vapour) बाष्पमापी (पु.)

n. Chem., Math., etc. १ (the quality or fact of being variable or subject to variation) चलता (स्त्री.) २ (as, the scattering of values of a frequency distribution from their average) अपस्कारिता (स्त्री.)

n. १ Radio (as, a variable inductor) चल प्रेरणमापी (पु.) २ Geol. बदलमापी (पु.)

Math. सदिश बेरीज (सदिशांची बेरीज)

adj. सदिश—

प्रक्षेपण वेग

v.t. & i. संवातन करणे, संवातन होणे, हवा खेळवणे

परावर्ती पृष्ठाचा शिरोबिंदु

(abbr. vlf or VLF) अति नीच वारंवारता (अ.नी.वा.)

द्विअणुक रेणूंची कंपनिक ऊर्जा

आभासी कॅथोड, आभासी कॅथोड

adj. विष्यंदितामितीय

adj. १ जीवनविषयक २ प्राणभूत

adj. बाष्पनशील, उडून जाणारा

व्होल्टता क्षीणन, व्होल्टता क्षीणन

१ Elec. Comm. ध्वनिमान संपीडन २ आयतन संपीडन

adj. व्हल्कनित

Nucleonics V – आकृति पथ

रिक्त इलेक्ट्रॉन, रिक्त इलेक्ट्रॉन

संयुजा इलेक्ट्रॉन, valence electron, (also valency electron) (an electron in the outer shell of an atom) संयुजा इलेक्ट्रॉन

Radio, Thermionics, etc. व्हाल्व खोबण

adj. बाष्पनक्षम

n. Chem., Math., etc. (as. a quantity, as distinguished from constant, to which any number of values in a given set may be assigned) चल (पु.) (अ.व.चल) adj. १ चल २ अपस्कारी complex variable संमिश्र चल controlled variable नियंत्रित चल dependent variable परचल, अवलंबी चल independent variable स्वचल, स्वतंत्र चल random variable न्याय्य यादृच्छिक चल stochastic variable प्रसंभाव्य चल

adj. निरनिराळा, विभिन्न

(a branch of mathematics that treats of vectors) सदिश विश्लेषणशास्त्र

सदिश कोन

Elec, Eng. प्रसारण वेग

adj. संवातित

कोनाचा शिरोबिंदु

अति मृदु प्रारण

कंपनिक गति

आभासी धारा

n. विष्यंदितामिति (स्त्री.)

प्राणशक्ति (स्त्री.)

n.बाष्पीकरण (न.)

Elec. Eng. व्होल्टता परिपथ

Elec. Comm. ध्वनिमान नियंत्रण

n. (as, an act or process of treating crude rubber, synthetic rubber or other plastic rubberlike material with a chemical to decrease its plasticity, etc.) व्हल्कनन (न.)

प्रग्रहण करणे

निर्वात निस्यंदन

संयुजा बलक्षेत्र

व्हाल्व तर्कु

n. बाष्पन (न.)

चल वाहनिक

n. Elec. Comm. (vari+resistor) चलरोधक (पु.)

(also called vector product) Math. सदिश फुली गुणाकार

adv. (in a vectorial way) सदिश रीत्या, सदिश रीतीने, सदिशतः

घूर्णन वेग

adj. संवातन—

विवृत्ताचा शिरोबिंदु

adj. अति उच्च वारंवारता—

कंपनिक पार्श्वचित्र

आभासी विस्थापन

n. विष्यंदिता (स्त्री.) intrinsic viscosity निज विष्यंदिता, अंगभूत विष्यंदिता kinematic viscosity शुद्धगतिकीय विष्यंदित

v.t. चैतन्य ओतणे

v.t. & i. (as, to make volatile; to become volatile) बाष्पनशील करणे, बाष्पनशील होणे, बाष्पीभवन करणे, बाष्पीभवन होणे

Elec. Eng. व्होल्टता विभाजनी

आकारमान विस्थापन

v.t. & i. व्हल्कनित करणे, व्हल्कनित होणे

n. (as, empty space; the state of being vacant; as, a defect existing in a crystal due to the absence of an atom or ion from a normal lattice position) रिक्तिका (स्त्री.)

निर्वात चंबू, निर्वात फलास्क

संयुजा अंक

adj. झडपरहित, झडपहीन, व्हाल्वहीन

बाष्पन उष्मामापी

चल गति

n. रोगण (न.), वॉर्निस (न.) v.t. रोगण लावणे, वॉर्निश लावणे

Math. सदिश विकलज

n. वनस्पती (स्त्री.)

ध्वनि वेग

n. १ संवातन (न.), वायुवीजन (न.) २ वायुवीजन सोय (स्त्री.), हवा खेळण्याची सोय (स्त्री.) ३ खेळती हवा (स्त्री.)

adj. (perpendicular to the plane of the horizon or to a primary axis) उदग्र, शिर–, उभा, क्षितिजलंब, adj. भ्रमणशील cf. Mobile

adj. अति नीच वारंवारता—

कंपनिक क्वांटम अंक

Light, Optics आभासी नाभि

विष्यंदिता निर्देशांक, विष्यंदितांक (पु.)

n. जीवनशक्ति (स्त्री.)

n. बाष्पीनशीलता (स्त्री.)

Elec. Comm. व्होल्टता द्विकर

आकारमानी प्रसरण, cubical expansion

रिक्तिका तत्त्व

रिक्त गलन संसूचक

(the outermost shell of an atom containing the valence electrons) संयुजा कवच

adj. व्हाल्व चालित

v.t. & I. बाष्पन करणे, बाष्पन होणे

चल रोध, चल रोध

v.t. & i. १ बदल करणे, बदल होणे, बदलणे २ कमीअधिक होणे

सदिश एंट्रॉपी

Chem. वनस्पति आम्ल

वेग बिंदु

n. संवातक (न.)

शिरःकोन (पु.), शीर्षकोन (पु.)

n. पात्र (न.), भांडे (न.)

कंपनिक विशिष्ट ऊष्मा

आभासी प्रतिमा, आभासी प्रतिमा

adj. विष्यंदी

n. जीवनसत्त्व (न.), व्हिटॅमिन (न.)

adj. स्वरयुक्त, स्वराचा, स्वरात्मक, स्वर—, आवाजाचा

Elec. Comm व्होल्टता द्विगुणन

Math. घन संकलक

adj. रिक्त

रिक्त प्रावार

adj. (having valence—usu. used in comb.) – संयुजी (as in : polyvalent बहु- संयुजी; univalent एकसंयुजी)

(also Van Allen belt) Astron. (after James A. Van Allen, Am. Physicist— a belt of intense ionising radiation that surrounds the earth in outer atmosphere) वॅन ॲलन पट्टा(वॅन ॲलन प्रारण पट्टा)

n. बाष्पित्र (न.)

चल वेग

समानुपाती होणे, समप्रमाणात बदलणे

(also called vector point) Math. सदिश क्षेत्र

Chem. वनस्पति अल्क

वेग पार्श्वचित्र

n. (also called Venturi or Venturi tube) Hyd. (after G.B. Venturi, Ital. physicist—as, an apparatus for recording rates of flow through closed pipes) वेन्टुरीमापी (पु.) (वेन्टीरी प्रवाहमापी)

Astron. क्षितिजलंब वृत्त

(abbr. of very high frequency) अ.उ.वा. (अति उच्च वारंवारता)

कंपन अवस्था

आभासी पातळी

n. दृश्यता (स्त्री.)

adj. (of, relating to, derived from, or consisting of glass; resembling glass) काचाभ, काचेसारखा

adj. ज्वालामुखीय, ज्वालामुखीचा, ज्वालामुखी-,ज्वालामुखीपासून झालेला

Elec., Magn. व्होल्टता पात

आयतन विकार

n. pl. (sing. vacuum) १ रिक्ती (स्त्री.अ.व.), रिक्तता (स्त्री.अ.व.) २ पोकळया (स्त्री.अ.व.)

रिक्त ध्रुवण

v. १ दरी (स्त्री.) २ (as, a basin) खोरे (न.)

(after Robert J. Van de Graaff, Am. Physicist— as, electrostatic generator) वॅन द ग्रॅफ जनित्र

adj. बाष्पन करणारा, बाष्पन-

चल घनता अभिलेखन

व्यस्तानुपाती होणे, व्यस्त प्रमाणात बदलणे

Math. सदिश फल

n. वाहन (न.)

Mech. वेग गुणोत्तर

n. कड (स्त्री.) v.i. झुकणे

उभा काटछेद

n. कुपिका (स्त्री.)

कंपने व तरंग

आभासी दोलक

adj. दृश्य

(also vitreous body) Anat. (as, of an eyeball) काचाभ द्रव

ज्वालामुखी क्रिया

व्होल्टता प्लुति, व्होल्टता उडी

Elec. & Magn आकारमान प्रभाव्यता

evacuate

निर्वात पंप

n. मूल्यस्थिरण (न.)

(after Johannes D. van der Waals, Du. Physicist— opposed to chemisorptions) वॅन दे वॉल्झ अधिशोषण

n. बाष्प (न.)

n. (a tradename) व्हेरीॲक (न.)

adj. परिवर्ती, बदलता

Math. सदिश गुणाकार, सदिश गुणन

n. Geol., etc. शीर (स्त्री.)

वेग संस्पंदन

n. सरण (न.), सृति (स्त्री.)

adj. उभा काटछेद

n. (also vibrance) (the quality or state of being vibrant) कंपन (न.)

n. कंपित्र (न.)

आभासी क्वांटम

दृश्य प्रारण

vitrification

ज्वालामुखी कुंड

Elec. Eng. व्होल्टता नियमन

आयतन वेग

vacuated

रिक्त आशय

v.t. मूल्यस्थिरण करणे

वॅन दे वॉल्झ समीकरण

हवेची बाष्प धारकता

n. १ Math. (as, the number of degrees of freedom possessed by a physical-chemical system esp. when it is in equilibrium) प्रचरण (न.) २ (as, disagreement or difference) तफावत (स्त्री.) ३ (as, discord) विसंवाद (पु.)

परिवर्ती बल

सदिश संकेतन

n. (as, the time rate of linear motion in a given direction; a vector quantity equal to speed in a particular direction and relative to a stated frame of reference) वेग (पु.) cf. acceleration phase velocity प्रावस्था वेग precessional velocity पुरस्सरण वेग ray velocity किरण वेग relative velocity सापेक्ष वेग root-mean-square velocity वर्गमाध्य वर्गमूळ वेग rotational velocity घूर्णन वेग spin velocity आभ्राम वेग terminal velocity अंतिम वेग translational velocity स्थानांतरणीय वेग

वेग वरणित्र

n. १ सत्यापन (न.) २ पडताळणी (स्त्री.)

उदग्र बल

adj. कंपायमान

n. Math., etc. परिसर (पु.) cf. region

आभासी संस्पंदी

दृश्य पंक्ति

adj. काचनीय

n. ज्वालामुखी (पु.)

व्होल्टता वर्धन समीकरण

bulk modulus of elasticity

n. अल्पदाबमापी (पु.)

निर्वात पंक्तिलेखी

adj. किंमती, मौल्यवान

Chem. (after J.D. van der Waals— weak attractive forces between molecules or crystals) वॅन दे वॉल्झ बले (न.अ.व.)

बाष्प घनता

adj. Math. चल n. चल(पु.)

adj. फार मोठा, अफाट, विस्तीर्ण

Math. सदिश परिकर्मी

वेग संयोजन

वेग अवकाश

adj. १ सत्यापित २ पडताळणी केलेला, पडताळलेला

उदग्र गति

v.t. & i. कंपित करणे, कंपन होणे, कंप पावणे, adj. कंपित

n. १ दृश्य (न.), देखावा (पु.) २ अवलोकन (न.)

आभासी अवस्था

(as, an electronic method of changing spoken words into visible patterns that someone can learn to read) दृश्य भाषण

n.काचन (न.)

n. Elec. (after Alessandro Volta, Ital. physicist—a practical unit of electromotive force) व्होल्ट (न.)

adj. (after Alessadro Volta, Ital. physicist – of, relating to, or producing direct electric current by chemical action) व्होल्टीय, व्होल्टाचा, व्होल्ट-

adj. ऐच्छिक

adj. निर्वात

Thermionics रिक्त नलिका

n. Math. (the act of finding or determining the value of) मूल्यांकन (न.)

n. पाते (न.)

(also called vapour tension) बाष्प दाब

n. Math. विचर (पु.) v.t. & i. १ फरक करणे, फरक होणे २ तफावत पडणे, तफावत असणे

n. अफाटपणा (पु.), विस्तीर्णता (स्त्री.)

(also called vector field) Math. सदिश बिंदु

Chem. वेग स्थिरांक

वेग पंक्ति

v.t. १ (to prove to be true; to establish the truth of) सत्यापन करणे २ (to check or test the accuracy or exactness of) पडताळणे

उदग्र प्रतल, ओळंबा प्रतल

adj. कंपमान, कंप पावणारा, संकप

उपवीक्षणी, n. उपवीक्षणी (स्त्री.)

आभासी तापमान

n. १ दृष्टि (स्त्री.) २ दर्शन (न.)

v.t. & i. (as, to change into glass or glassy substance by heat and fusion) काचन करणे, काचन होणे

n. (as, an instrument for indicating one or more ranges of volts and amperes) व्होल्टता अॅम्पिअरमापी (पु.)

व्होल्ट बॅटरी, Elec. Eng. व्होल्ट बॅटरी

n. (pl. vortexes or vortices) भ्रमी (पु.) (अ.व. भ्रमी)