साहित्य समीक्षा परिभाषा कोश

adj. ऱ्हासदर्शक, अवनतिदर्शक

अत्यानंद

आरेखन

द्वंद्वात्मक जडवाद

n. शृंगापत्ती (स्त्री.)

प्रबंध

n. वृत्तचित्र (न.), अनुबोधपट (पु.)

नाट्यछद्‌म (न.)

n. नाट्यशिक्षण शिबिर (न.), नाट्य-कृतिसत्र (न.)

गुप्तचर कादंबरी (see novel)

नाट्यरूप (न.) (see form)

n. १ औचित्य (न.) २ आचारसौष्ठव (न.)

n. आल्हाद (पु.)

१ नमुना २ लघुप्रतिकृती

adj. द्वंद्वात्मक

n. १ कलाप्रेमी (पु.) २ रसिकब्रुव (पु.)

दीर्घ निबंध

n. संदर्भनोंद (स्त्री.)

नाट्यगीत (न.)

n. आरेखन (न.) cf. design

गुप्तचर कथा (see story)

नाट्यसाहित्य (न.) (see literature)

n. अर्पण-पत्रिका (स्त्री.)

n. चित्रण (न.), आरेखन (न.)

रूपरेषा, आराखडा

n. द्वंद्ववाद (पु.)

n. दिग्दर्शक (पु.)

प्रस्ताव निबंध

n. (also doggrel) क्षुद्र पद्य (न.)

१ नाट्यात्मक एकोक्ती २ नाट्यछटा (स्त्री.)

स्वप्नरूपकात्मक काव्य

नियत निर्णय, नियत विधान (see judgement)

१ नाट्यात्मक काव्य २ नाट्यरूप काव्य (see poetry)

n. निगमन (स्त्री.)

n. स्थलातीत करणे (न.)

आकृतिबंध

n. युक्तिवादमालिका (स्त्री.)

n. विलापगीत (न.), मृत्युगीत (न.)

n. प्रबंधिका (स्त्री.)

n. श्रद्धानिष्ठ मत (न.), श्रद्धानिष्ठ मतप्रणाली (स्त्री.)

(also historical present) भूतार्थ वर्तमान

स्वप्नकथा

भक्तिकाव्य (न.) (see poetry)

नाट्यसंरचना (स्त्री.), नाट्यात्मक संरचना (see structure)

निगमन–पद्धती (स्त्री.)

n. भ्रांती (स्त्री.)

मानचित्र

n. कल्पित परिसंवाद (पु.)

विवेकपूर्ण निर्णय

भाव आणि विचार यांचे विलगीकरण (टी. एस. ईलियट)

adj. आग्रही, हटवादी, मताभिनिवेशी

नाट्यगत परावृत्ती

विक्षिप्त विनोद

भक्तिगीत (न.) (see song)

१ नाट्यात्मक शैली २ नाट्यशैली (स्त्री.) (see style)

v. t. व्याख्या करणे

१ अमानुष प्रतिभा २ अमानुष प्रतिभावंत

रेखाटन

संवादसूक्त (न.)

adj. विसंवादी

n. विलगीकरण (न.)

n. मताग्रह (पु.)

नाट्यरूप विधी

n. दर्शनी पडदा (पु.)

बोधपर कविता (see poem)

विक्षिप्त कथा (see story)

n. व्याख्या (स्त्री.), लक्षण (न.)

n. वाच्यार्थ (पु.) २ वस्तुवाचक अर्थ (पु.) cf. connotation, १ लक्ष्यार्थ २ गुणवाचक

n. १ संकल्पचित्र (न.) २ चित्राकृती (स्त्री.)

n. संवाद (पु.)

n. (also anagnorisis, recognition) अभिज्ञान (न.) (शोकात्मिका) cf. climax

n. १ स्वरविसंवाद (पु.) २ विसंवाद (पु.)

१ कौटुंबिक शोकात्मिका २ कौटुंबिक शोकांतिका

नाट्यात्मक प्रसंग

n. १ पुनर्ध्वनिमुद्रण (न.) २ भाषांतरण (न.)

बोधपर काव्य (see poetry)

n. दादावाद (पु.), दादाइझम (पु.) (कलाक्षेत्रातील एक चळवळ)

n. अमानवीकरण (न.)

n. (also resolution) उकल (स्त्री.) (शोकांतिका) cf. climax

(also uninvolved narrator) तटस्थ निवेदक

n. दैनंदिनी (स्त्री.), रोजनिशी (स्त्री.) cf. annals

n. वेषांतर (न.), छद्मवेष (पु.)

विरूपित स्थिरभाव

ग्राम्यतासूचक श्लेष

नाट्यगत उत्कंठा

n. (also God from the machine) १ दैवी हस्तक्षेप (पु.) २ योगायोगतंत्र (न.)

विकीर्ण प्रतिमा (see image)

n. दैनिक (न.)

n. विवेकनिष्ठ आस्तिक्यवाद (पु.)

n. व्यक्तित्वलोप (पु.), स्वत्वलोप (पु.)

n. नियतीवाद (पु.), नियततावाद (पु.)

n. जहरी टीका (स्त्री.), विदारक टीका (स्त्री.)

adj. अलिप्त, तटस्थ

संप्रेषणगत विरूपण

दुहेरी कथानक, दुहेरी संविधानक

नाट्यगत काल

n. द्वंद्वगीत (न.), झगडा (पु.)

सवंग कादंबरी (see novel)

नृत्यनाटक

दैवतीकृत वस्ती

n. १ व्युत्पत्ती (स्त्री.) २ व्युत्पादन (पु.)

n. उपनायक (पु.)

n. १ शब्दकळा (स्त्री.) २ पदयोजना (स्त्री.)

n. अलिप्तता (स्त्री.), तटस्थता (स्त्री.)

भावविरूपण (न.)

स्वप्नकथा (स्त्री.) (see story)

नाट्यगत ऐक्य

नाट्यांतर्गत मूकाभिनय

चर्चाप्रधान नाटक (see play)

n. नृत्यनाटक (न.) (see drama)

परमानंद, आनंदसमाधी

adj. पराश्रयी, परोद्भव

n. विकास (पु.)

n. शब्दकोश (पु.), कोश (पु.)

adj. १ अभिनिवेशरहित २ निःपक्षपाती

n. १ विरूपण (न.) २ विरूपीकरण (न.)

विचारनाट्य (न.)

adj. नाट्यात्मक

n. द्विपात्री नाटक (न.)

विरूपित प्रतिमा (see image)

(also black comedy) १ विषण्ण सुखात्मिका २ विषण्ण सुखांतिका (see comedy)

तृप्ती

n. वर्णन (न.)

n. मार्गांतरण (न.)

adj. बोधपर

n. स्थिर प्रवृत्ती (स्त्री.)

adj. १ दैवी २ दिव्य

n. १ नाट्य (न.) २ नाटक (न.) ३ रंगभूमी (स्त्री.)

n. नाट्यशास्त्र (न.)

adj. गतिशील (opp. static स्थितिशील)

सिद्धान्तनिष्ठ काव्य (see poetry)

लुप्तार्थ रूपक

आनंद

वर्णनात्मक अर्थ

n. क्लृप्ती (स्त्री.), युक्ती (स्त्री.)

n. बोधवाद (पु.)

n. १ विमर्श (पु.) २ विमर्शिका (स्त्री.)

n. १ तत्त्वाग्रही (पु.) २ पोथीनिष्ठ (पु.)

नाट्यसंघर्ष (पु.)

१ पात्रे (न. अ. व.) २ पात्रसूची (स्त्री.)

कालबाह्य शैली (see style)

अनुबोधनाटक (न.) (see play)

मृत्यूची सहजप्रवृत्ती, मुमूर्षा (स्त्री.)

सुख

वर्णनात्मक पद

n. पैशाचवाद (पु.)

n. व्यवच्छेदक लक्षण (न.)

१ निबंध २ ललित निबंध

अनुकृतिसिद्धांत (पु.)

नाट्यतत्त्व (न.)

n. (also playwright) नाटककार (पु.)

प्रमाणित आवृत्ती (see edition)

कौटुंबिक नाटक (see drama)

n. ऱ्हास (पु.), अवनती (स्त्री.)

आनंदातिशय

adj. वर्णनात्मक

n. रेखाकृती (स्त्री.) cf. design

n. १ सारसंग्रह (पु.) २ सार (न.) cf. abridgment

अभिनिबंध

n. १ सिद्धान्त (पु.) २ मतप्रणाली (स्त्री.)

१ नाट्यरूप अभिव्यक्ती २ नाट्यात्मक अभिव्यक्ती

n. नाट्यीकरण (न.)

परायत्त सौंदर्य (see beauty)

नाट्यकला (स्त्री.) (see art)

ऱ्हासकाल (पु.), अवनतिकाल (पु.)

समाधान

रेखाकृती

n. बोली (स्त्री.)

n. विषयांतर (न.)

शोध निबंध

अनुबोधपट (पु.)

नाट्यगत वास्तवाभास

n. १ नाट्यलेखनकला (स्त्री.) २ नाट्यनिर्मितिकला (स्त्री.)

वर्णनात्मक काव्य (see poetry)

नाट्यसंकेत (पु.) (see convention)