धातुशास्त्र परिभाषआ कोश

पेटी खाच

n. (also braze welding) झाळकाम (न.)

उज्ज्वल लेप

n. ठिसूळपणा (पु.), भंगुरता (स्त्री.)

बकी सच्छिद्र पटल, बकी सच्छिद्र पडदा

१ वर्धन क्रम २ धातुभरण क्रम

ज्वालक द्वार

समंत विदारणदोष

बॅबिट धातु

n. आधार (पु.)

जीवाणु उद्विलयन

कुंभार माती

n. (a defect)वल्क दोष (पु.)

आम्लारि उत्तापसह सामग्री

बायर प्रक्रिया

संस्तर उंची

नमन त्रिज्या

बीटा किरण प्रमापी

द्विधातु तार

बिट्यूमेनी कोळसा

चाचणी प्रयोग

स्त्रावी झडप

(in welding) ठोकळ्यांचा क्रम

नील भंगुरता

बोर सिद्धांत

(also bod stick or tap hole plug stick) बॉट शीग

ब्रॅडफोर्ड भंजक

n. Painting वियोजन (न.)

उज्ज्वल कक्षा

n. पोखरण (न.)

n. (in foundry) ज्वलन सांधण (न.)

वर्धित कडा

n. ज्वलन (न.)

कड सांधा

पश्चमणि (पु.)

आधार फलक

सदोष छेद

गोलक आधारदंड

n. (a nuclear term; used as a unit in describing the cross section of a nucleus) बार्न (पु.) (१ बार्न =१० (-) २४ सें. मी.२)

आम्लारि धातुमळी

n. मणि (पु.)

जमिनीतील साचा

नमन स्पर्शरेषा

बेटची विद्युत अपघटनी प्रक्रिया

धानी व संभरक व्यवस्था

कृष्ण अनुशीतन

पत्रा पकड, ब्लॅक होल्डर

n. स्त्रवण (न.)

n. ठोकळा घडाई (स्त्री.)

नील जलवायु

n. pl. Enamelling उकळपुळ्या (स्त्री. अ. व.)

बाटलीबंद वायु

ब्रॅगचा कोन

निपाती संक्षारण

n. उज्ज्वलक (पु.)

ब्रॉडी अभिकारक

बर्जर परिपथ

फुगाकारी दाबक, फुगाकारीपंच

n. अति-ऑक्सिडीभवन (न.)

कड सांधण, समंत सांधण

(also reverse taper) उलटा कोन

साह्यक निरोधन

n.Min. बॅडेलिआइट (न.)

गोलक निर्माणी, गोलक गिरणी

पिंप स्वच्छन

आम्लारि धूर

मणिदोष (पु.)

n. संस्तरण (न.)

नमन चाचणी

adj. तिर्यक

द्विघटकी मिश्रधातु

कृष्णिक स्थिति

रिक्त नायट्रायडीकरण

n. संमिश्रण (न.)

n. १ (metal work) ब्लूम (पु.) २ (painting) फुलोरा (पु.)

n. नीलन (न.)

n. बैठक (स्त्री.), टेकण (न.)

तल फलक

ब्रॅग व्यवस्था

क्षयक लाटणी

n. लवणजल (न.)

n. ब्रोमॅटमिति (स्त्री.)

बर्जर समकलन पद्धति

घनफळ मापांक

n. चकाकी आणणे (न.)

बिंब पद्धति

पश्च स्तर

आधार स्तर

अडथळा पट्टी

१ गोलक गिरणीचा वापर २ गोलक गिरणीची झीज

shine rolling

आधारभूत संरचना

मणि अवजार

कोशमय कोक

बेंडेलर जिग

angle of bevel

द्विवर्णी प्रावस्था आकृति

काळे तांबे

रिक्त व्यस्त जालक

(also tempering of sand) वाळू जल संमिश्रण

ब्लूम दोष (पु.अ.व.)

n. नीलप्रत (स्त्री.)

बॉम्ब ऊष्मामापी, बॉम्ब कॅलरीमापी

तल द्वार

ब्रॅगच्या नियमाची सुधारणा

क्षयन गमनिका

लवणजल संक्षारण

n. कासे (न.), ब्राँझ (न.)

बर्जर परांचन कॅमेरा

n. पुंजप्लवन (न.), पुंजतरण (न.)

चकाकी गोलक (पु.अ.व.)

पतंग गमनिका

प्रतिपरावर्तन (न.)

आधार वलय

n. चिपाड (न.)

पट्टी करवत

पिंप भट्टी

आम्लारिधर्मता श्रेणी

मणि सांधा

n. घंटा (स्त्री.)

नमन पद्धति

अनुयोजी मुद्रारूपण

n. बंधक (पु.)

कृष्णीकरण (न.)

कर्तक रूपद

बंद छिद्र

ब्लूम पुनस्तापन

n. बोथटीकरण (न.)

n. बंध (पु.)

तल ओतन

ब्रॅगचा वर्णपंक्तिमापी

critical pitting potential

लवणजल द्रतुशीतन

gun metal

बर्जरचा एकल स्फटिक विवर्तनमापी

कुंडलक खंड, कुंडलक ठोकळा

ज्वलित निक्षेप

n. सांधा लिंपण

पश्च प्रकीर्णन

आधार वाळू

n. गाळण-पिशवी घर (न.)

पट्ट सिद्धांत

पिंपाकृति लाटणी

(also intermittent furnace) असंतत भट्टी

मणिमय विस्फार

घंटा व शंकु व्यवस्था

n. अभिशोधन (न.)

n. तिर्यकीकरण (न.)

जैव वायु

कृष्णच्छेदी

झोत स्वच्छन

प्रच्छन्न रंध्रे (न.अ.व.)

ब्लूम निर्माणी

n. दुधाळणे (न.) (लाख रोगण)

बंध सामर्थ्य

तल तोटी

ब्रॅगचा नियम

क्षय क्रम

ब्रिनेल काठिण्य

भुरा कोळसा

बर्जरचा सदिश

वृषभ शीर्ष

n. स्फोट दोष (पु.)

n. बटण (न.)

कमान आधार

(also backing strap) आधार पट्टी

n. बेल (स्त्री.)

पट्टित घटक

आधार समतल

असंतत भट्टी

गोटयुक्त लाटणी

घंटा भट्टी

बेंगॉग स्टुअर्ट प्रक्रिया

(abbr. of Brinell hardness number) ब्रिकाक्र (ब्रिनेल काठिण्य क्रमांक)

n. जैव वायु (पु.)

काळे लिग्नाइट

झोतभट्टी (स्त्री.)

अदृश्य उन्मार्ग, प्रच्छन्न उन्मार्ग

n. शोषक (पु.)

फलक संपाती घण

n. १ बंधन (न.) २ बंधन पद्धति (स्त्री.) adj. बंधक-

तलप्रवाही डावला

शाखा द्वार

n. भंजक (पु.)

(abbr. BHN) ब्रिनेल काठिण्य क्रमांक (ब्रिकात्र)

n. ब्रुसाइट (न.)

v.t.उजाळा देणे

मोठा डावला

n. स्फोटन (न.), adj. स्फोटकारी

n. उपउत्पाद (न.), सहउत्पादन (न.)

पश्च पद क्रम

आधार सांधा

बेनाइटी कठिणीकरण

पट्टित संरचना

n. १ आधार (पु.) २ Chem. आम्लारि (पु.)

n. रीफ (स्त्री.)

n. गोट घालणे (न.)

घंटा धातु

वक्रस्फटिक एकवर्णक

द्वि-अक्षीय प्रतिबल

द्विध्रुवी ॲनोड

कृष्ण आम्लमार्जनी

झोतभट्टी प्रभार

n. छिद्रे बुजणे (न.), छिद्ररोधन (न.)

n. फुंकणे (न.), धमन (न.)

फलक साचेकाम यंत्र

बंधक मृत्तिका, बंधक माती

उत्क्षेपित इलेक्ट्रॉन ऊर्जा अवस्था

n. शाखन (न.)

भंजन प्रतिबल

n. ब्रिनेलन (न.)

ब्रश लेपन

n. प्रत्यारोधी (पु.), बफर (पु.)

n. १ आघातसाही (पु.) २ आघातदाबी (पु.)

स्फोटरोधी तबकडी

सहउप्तादित कोक

उलट प्रतिबल, विरुद्ध प्रतिबल

n. विगति (स्त्री.)

n. भर्जन (न.)

n. पट्टन (न.)

तळपेटी (स्त्री.)

n. उतारकोन (पु.), चढाव कोन (पु.)

n. १ शलाका (स्त्री.) (as in :direct beam, दिष्ट शलाका) २ तुळई(स्त्री) (as in: H-beam H-तुळई; I beam I- तुळई)

n. pl. भाता (पु.)

n. बेंटोनाइट (स्त्री.) (एकप्रकारची माती)

n. द्वि-अक्षीयता (स्त्री.)

द्विध्रुवी इलेक्ट्रोड

काळी वाळू

झोतभट्टी प्रभारण

n. Enamelling पुळी (स्त्री.)

धमन पट्ट

bort

अस्थि भस्म

सीमा वंगणक्रिया

n. पितळ (न.)

n. धूम्रवाहिका (स्त्री.)

n.इष्टका (स्त्री.), छोटी वीट (स्त्री.)

बुद्‌बुद ॲल्युमिना

बफर क्रिया

n. आघातन (न.)

n. बसबार (पु.), महावाही (पु.)

विरुद्ध ताण, मागील ताण

n. आधार (पु.)

भर्जन तापमान

क्यूपोला तप्त ठेवणे

अपरिष्कृत बुलीयन

बॅटरी पट्टी

दंड व दोर

पट्टा वाहक

बर्ग-बॅरेट व्यवस्था

n. बिलेट (स्त्री.), लगड (स्त्री.)

द्विध्रुवीय क्षेत्र

Enamelling काळा ठिपका

झोतभट्टी रासायनिक अभिक्रिया

पुळीदार तांबे

अवधमन नियंत्रण

n. (buffing) बॉब (पु.)

पुस्तक साचा

सीमा रेखांश

पितळ वि-जस्तन

ब्रेट-डायरॅक प्रतिक्षेप गुणक

n.इष्टकाकरण (न.)

धमन ओतकाम

बफर मिश्रण

n. भट्टी छत (न.)

झुडुप फ‌र्मा

पश्च अनुमापन

आधर वलय

संतुलित झोत

n. गज (पु.), कांब (स्त्री.), शीग (स्त्री.)

आम्लारि विनिमय

बॉएर-व्होगेल प्रक्रिया

तुळई खाच

पट्टा पेषण

बन्युले समीकरण

लगड संस्करण

n. द्विवक्रीभवन (न.)

n. कृष्णन (न.)

झोतभट्टीचा मध्यभाग

पुळीदार पोलाद

n. भाता (पु.), धमनित्र (न.)

bott

बोरमन प्रभाव

बूर्डान नळी

ब्राव्हे जालक

n. सेतूभवन (न.)

ठिसूळ लेप

बुद्‌बुद पुंज

बफर द्रावण

n. प्रभार (पु.)

n. अस्तर नलिका (स्त्री.)

पश्च सांधा

आधार रूळ

संतुलित क्रोड, संतुलित गाभा

दुमड्या (पु.)

हीन धातु, मूळ धातु

(also Baum washer) बाऊम धावक

धारक बॅबिट धातु

पट्टा परिवेष्टन

बेसेमर रूपांतरित्र

लगड तापन तापमान

Ceramics (also biscuiting) अर्धभर्जन (न.)

n. ग्राफाइट लेपन (न.)

झोत द्वार

n.Painting पुळीभवन (न.)

n. वाताछिद्र (न.)

bott stick

n. (also boart) हिरकणी (स्त्री.)

n. बाक येणे (न.)

v.t. झाळणे, पिझाळणे

ब्रिजमन पद्धति

ठिसूळ भंग

n. बुद्‌बुद दोष (पु.)

n. उजाळण (न.)

n. ब्यूरेट (स्त्री.), मोजनळी (स्त्री.)

n. रूपद युग्म (न.)

n. टेकू (पु.)

पश्च दाबसारण

(also balanced draft) संतुलित प्रवात

ढकल्या दंड

नीच विभव

बॉसिंजर परिणाम

धारक पदार्थ

बेंच साचेकार

बेसेमर प्रक्रिया

बिलेट मिल, लगड निर्माणी

n. बिस्मथ (न.)

forge welding

झोत संपृक्ति तापमान

adj. पुळीदार पोलाद

प्रज्वलित करणे, पेटवणे (न.)

कार्यकेंद्रित घनसंरचना

बॉश प्रक्रिया

द्रोण वर्गीकरण यंत्र

n. झाळणक्षमता (स्त्री.)

उज्ज्वल अनुशीतन

ठिसूळ पदार्थ

बादली उद्‌वाहक

(also buff section) उजाळण चक्र

दग्ध अमोनिया वातावरण

मंद चकाकी

n. पश्च भराव (पु.)

पश्चग फिरकी घडण

संतुलित गाळणी

बारडोनी शिखर

अल्कधर्मी वीट

n. Min. बॉक्साइट (न.)

धारक धातू (पु. अ. व.)

नमन माया

बीटा पितळ

n. द्विधातु (पु.), adj. द्विधात्वीय

(also bismuthinite) बिस्मथ ग्लान्स, बिस्मथिनाइट (न.)

पाते मिश्रणी

n. विरंजन (न.)

n. आफुल्लन (न.)

(भट्टी) विझवणे (न.), (भट्टी) मालवणे (न.)

दलदली लोहधातुक

n. बॉश (पु.), झोतभट्टीचा अधोभाग (पु.)

(also pot annealing) पेटी अनुशीतन

झाळित जोड

उज्ज्वल निमज्जन

ठिसूळ संक्रमण व्याप्ति, भंगूर संक्रमण व्याप्ति

n. (also pull down) क्षत दोष (पु.)

n. pl. (alkaline cleaning) (अल्कधर्मी) स्वच्छक (न.अ.व.)

भर्जित वाळू

कड सांधा

n. पश्च प्रज्वलन (न.)

backhand welding

संतुलन पद्धति

अनावृत इलेक्ट्रोड

आम्लारि ऑक्साइड

n. गाळा (पु.)

बेकमन तापमापी

नमन कोन

बीटा लोह

द्विधात्वीय संरक्षण, द्विधात्वीय संक्षारण

n. Enamelling कच्चे काचलेपन (न.)

ब्लेक भरडणी

स्त्रावपट्ट (पु. अ. व.)

गट झाळकाम

n. फुंकणी (स्त्री.)

बोर प्रतिकृति

n. उभार (पु.)

पेटी भट्टी

झाळित संरचना

(also verticle illumination) उज्ज्वल क्षेत्र दीपन

भंगूर संक्रमण तापमान

n. बाक (पु.)

n. वर्धन (न.)

n. ज्वालक (पु.)

कड ठोकणी

(also backward welding) पश्च सांधण

adj. जीवाणु-, जीवाणुसंबंधी

खल्वाट भंग

अनावृत धातुप्रज्योत सांधण

आम्लारि अशुद्ध लोह

कायफळ मेण

तळभरण (न.), आदिभरण (न.)

नमन शंकु

बीटा किरण

द्विधातु लाटण

adj. painting कणीदार (रंग)

n. १ (संस्कारपूर्व) पत्रा (पु.) २ (संस्कारपूर्व) ठोकळा (पु.) ३ (संस्कारपूर्व) तुकडा (पु.)

n. स्त्रावी (पु.)

गट साचेकाम

नील अनुशीतन

बोर त्रिज्या

n. (also bod) बॉट (पु.)

पेटी साचेकाम यंत्र